ABD seçimlerini değerlendiren SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği Başkanı Gülseren Onanç, Demokrat Partili kadınların seçim çalışmaları, elde ettikleri başarı ve Türkiye’nin kendisine ders çıkarması gereken noktalar üzerine yazdı:
“Seçimde fark yaratanlar sahada örgütlü, kampanyalarda aktif kadınlar oldu. Onurunu korumak isteyen bir kadından daha güçlü bir siyasi aktör yoktur.”
Gülseren Onanç
7 Kasım 2020 Cumartesi günü Amerika ve dünya için tarihi bir gündü. Günlerdir sayımı devam eden Amerikan seçimlerinin sonuçları açıklandı. Seçmenlerin ortadan ikiye bölündüğü seçimi Biden-Harris tarafı kazandı. İki partili seçim Anti-Trumpçılar ile Anti-Demokratlar arasında bir çeşit referanduma dönüştü. Trump, 4 yıllık başkanlığı sırasında gösterdiği “performansa” rağmen 2016’ya göre oy sayısını 5 milyon arttırdı ama yeni seçmeni sandığa çekmeyi başaran Demokratlar ondan 5 milyon daha fazla oyu ve 306 delegeyi kazanarak zafere ulaştı.
İşte yakından izlemeye çalıştığım Amerikan seçimlerinden benim çıkardığım başlıklar:
“Beyaz Adamı” çözemeyen kamuoyu araştırmaları: Kamuoyu araştırmaları seçim tahmini yapmakta çok zorlanıyor. Biden-Harris ikilisini seçim öncesi % 7 ile % 10 arasında önde gösteren kamuoyu araştırmaları, 2016 yılında da Hillary Clinton’ı önde göstermişti ve Trump’ın kazanması bütün dünya için çok şaşırtıcı bir şaka olmuştu. 2020 seçimlerinde de bir dejavu yaşanmış oldu. Kamuyu şirketleri Trump’ın seçmen üstündeki gücünü hesaplayamadı, Biden’ı da olduğundan daha güçlü olarak gösterdi. Aradaki fark sadece % 3’te kaldı. New York Times’daki bu makalede Joe Biden’ın güçlü olması beklenen yerlerde özellikle beyaz ve erkek seçmenlerin öngörülen sayının altında Biden’ı desteklediği ortaya çıkmış.
Kamuoyu yoklamaları sektörünün kendini geliştirmesi, bir de utangaç muhafazakar Beyaz Adamı çözmesi gerekli.
Korkuları ile Sandıklara Koşan Seçmenler
Liberal demokrasinin en iyi işlediği ülkelerden biri olan Amerika’da seçmenler artık kendilerini temsil ettiğini düşündüğü siyasetçileri seçmek yerine, korkularının refleksi ile karar veriyor. Cumhuriyetçilerin adayı başkan Trump’ın seçim kampanyası, Biden liderliğindeki Demokrat Parti’nin ülkeye sosyalizm hatta komünizm getireceğini, polislerin bütçelerini kısarak güvenliği sağlayamayacağını, pandemiye ilişkin kısıtlamalar ile ekonomiyi daha da kötüye götüreceğini, göçmenler gelince orta sınıf Amerikalıya zarar vereceğini, Çin gibi bir düşman ile savaşamayacağını söyleyerek kendisine oy istedi. Biden ise Amerika’nın liberal demokrasiden uzaklaştığını, pandemi ile mücadele edemeyen Trump’ın ülkeyi felakete götürdüğünü, kutuplaşmanın ülkeyi böldüğünü ve Amerika’nın kurumlarını ve değerlerini kaybedeceğini söyledi. Amerika’nın kutuplaşan siyasi ortamı 2020 Başkanlık seçimlerinin son 120 yılın en yüksek katılım oranı (% 67) ile gerçekleşti. Bir zamanlar oy verse de vermese de sistemin değişmeyeceğini düşünen Amerikalılar, bu seçimle karşı taraf kazanırsa sistemin değişeceği korkusuna kapıldı. Bu korku kadınları daha fazla mobilize etti, hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat partiden kadınlar seçimlere erkeklerden daha çok ilgi gösterdiler.
Beyaz Yaşlı Amerika, Öteki Genç Amerika’ya karşı
Seçim günü yapılan çıkış anketlerinde ikiye bölünen Amerika’da en belirgin kırılmanın iki değişken üzerinde olduğu görülüyor.
- Beyazlara karşı ötekiler (siyahiler, eşcinseller, yerliler)
- 18-29 yaş arasındakilere karşı 30 yaş üstü seçmenler.
Beyaz kadınların son 70 yıldır Cumhuriyetçi adayları desteklediği biliniyordu, bu sefer de farklı olmadı. Beyaz kadınların % 55’i Cumhuriyetçileri seçti, siyah kadınlar ise % 90 oranında Demokratları seçerek Joe Biden ve Kamala Harris’in kazanmasını sağladılar. Joe Biden’in Kamala Harris’i başkan yardımcısı olarak seçmesi yükselen siyah kadın hareketinin desteğini alması açısından önemli bir adımdı. Harris’in Amerika’nın ilk kadın Başkan Yardımcısı seçilmesi global kadın hareketinin 100 yıldır verdiği, kadınların seçme ve seçilme hak mücadelesinde çok önemli bir kazanım oldu. Seçilen kişinin Afrika ve Asya kökenli olması da Amerikan demokrasisinin fırsat eşitliğine dayalı olduğuna ilişkin dünyaya önemli bir mesaj oldu. İlk kez altı “Yerli Amerikalı” temsilci Temsilciler Meclisi’ne seçildi. Öte tarafta bir trans birey senatör olarak seçildi.
Siyaset Dışından Gelen Dalganın Öncüsü Siyahi Kadınlar ve Gençler
Trump’ın kaybetmesinin arkasında pandemi ne kadar önemli bir rol oynadıysa George Floyd’un polis tarafından öldürülmesi sonrasında yükselen siyah hak hareketinin etkisi de o kadar oldu. “Siyah Yaşamlar Değerlidir” hareketi sadece siyahların değil her kesimden gençlerin de protestolarda Trump’a karşı sistem değişikliği talebini seslendirdiği bir süreç oldu. Nitekim 18-29 yaş arasındaki seçmenin % 60’ı Joe Biden’a oy verdi. “Siyah Yaşamlar Değerlidir” hareketinin kurucusu Cori Bush, Missouri eyaletinde Temsilciler Meclisi’ne şimdiye kadar seçilen ilk siyah üye olarak seçildi. Georgia eyaletindeden seçilen Stacy Abraham adında bir siyah kadın siyasetçi, başlattığı Yeni Georgia Hareketi ile önceki seçimlerde oy vermeyen, büyük çoğunluğu siyah bekar kadınların oluşturduğu 800 bin kişiyi seçmen olarak mobilize etmeyi başardı ve 28 yıldır Cumhuriyetçi bir eyalet olan Gorgia eyaletinin Demokrat eyalet olarak 18 eyalet delegesini Biden’ın hanesine yazılmasını sağladı.
Kamala Harris Başkan Yardımcısı Seçilmesi Global Kadın Mücadelesinin Zaferi ve Demokrat Parti Kadınları
Yüz yılı aşkın bir süredir global kadın hareketinin verdiği seçme ve seçilme mücadelesi sonunda Amerika ilk kadın Başkan Yardımcısını seçti. Kamala Harris hem siyah hem de Asya köklerine sahip. Onun da seçim akşamı yaptığı konuşmada dediği gibi ,artık kız çocukları “ben de başkan olabilirim” diyebilecek. Öte tarafta Senato ve Temsilciler Meclisi’nde kadınların temsili sadece % 23,7 te kaldı. Toplam 535 sandalyenin sadece 127 tanesi kadınlar tarafından dolduruldu. 105 kadın Demokrat Partiden, 22 kadın Cumhuriyetçi Partiden seçildi. Nancy Pelosi gibi savaşçı bir kadının Demokratların Temsilciler Meclis sözcüsü olmasını Demokrat Parti’deki kadın sayısının görece daha fazla olmasının etkisi var. Cumhuriyetçi Parti’de ise kadının adı yok. Oysa bu partide de kadın temsilinin artması kutuplaşan Amerika için çok gerekli diye düşünüyorum. Öte tarafta Kamala Harris’in eşi işinden ayrılacağını açıklarken, Joe Biden’ın eşi Jill Biden başkan eşi olarak da eğitmenlik kariyerine devam edeceğini açıkladı. Önümüzdeki dönem Jill, Kamala, Nancy üçlüsünün Amerika politikasında çok etkili olacağını düşünüyorum.
- Seçimin en büyük kazananı Facebook: Pandemi süreci seçmen ile iletişimde sosyal medyanın her zamankinden daha büyük bir rol oynamasına neden oldu. İki aday da ana akım medya üzerinden ulaşamayacağı tüm seçmenlere mesajlarını iletmek için Facebook’un nokta atışı reklam algoritmasını kullandı. Biden’ın Facebook sayfasında 94 milyon dolardan fazla, Trump’un sayfasında ise 107 milyon dolardan fazla harcama yapıldı.
Son olarak benim kendime çıkardığım ve memlekete uyarlayabileceğimizi düşündüğüm dersleri sıralayayım:
- Otoriter başkanlar da kaybeder: Amerikan seçimlerinin sonuçları sadece Amerika için değil tüm dünya için önemliydi. En büyük umut, gücü elinde bulunduranların da seçim kaybedebileceğini bütün dünyaya göstermiş olmasıydı.
- Siyaset, siyaset dışında gelişiyor: Siyasi partiler toplumdaki değişimi okuyup, politikalarını ve çalışma dinamiklerini değişime göre uyarlamakta zorlanıyor. Amerikan seçimlerini etkileyen iki hareket Siyah Yaşamlar Değerlidir (Black Lives Matter) ve Yeni Georgia (New Georgia) siyaset dışında gelişen hareketler oldular.
- Seçimi kadınlar kazandırır: Seçimde fark yaratanlar sahada örgütlü, kampanyalarda aktif kadınlar oldu. Onurunu korumak isteyen bir kadından daha güçlü bir siyasi aktör yoktur.
- Gençler değişim istiyor: Yüzde 60 oranında Demokrat Parti’yi destekleyen 18-29 yaş arasındaki gençler sistemin değişimini istiyor. Bakalım Demokrat Parti’nin “olgun” Amerikan başkanı bu değişimi sağlayabilecek mi?
- Sosyal medya kraldır: Otoriter iktidarlar toplumu kontrol etmek üzere medyayı eline geçirmeye çalışırlar ama bu yeterli olmuyor. Akıllı bir sosyal medya yönetimi ile seçmen ile iletişim kurmak olanaklı. Üstelik Amerika Başkanı’nın sözü de olsa yalan haberleri eleyen bir akıl da var arkasında.
Sonuç olarak, toplumların ikiye bölündüğü çağımızda, eşitlikçi, demokrat, çoğulcu, barış yanlısı, çevre ve iklime duyarlı politikaları savunan politik partilerin kazanması mümkün.
Amerika yaptı, biz de yapabiliriz.