Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği, Mor Çatı Kadın Sığınma Vakfı ve Dissensus Araştırma ve Danışmanlık tarafından hazırlanan “Kadınların Üreme Sağlığı Hizmetleri ve Kürtaj Deneyimleri” araştırma raporuna göre, Türkiye’de kadınlar kendi bedenleri, sağlık durumları, doğurganlıkları ve kürtaj hakkında çok az sayıda bilgiye erişebiliyor.
Raporun bulguları Mor Çatı’dan Selime Büyükgöze, Dissensus Araştırma ve Danışmanlık’tan Prof. Nükhet Sirman ve Dr. Feyza Akınerdem, Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği Aslı Elif Sakallı’nın katıldığı çevrimiçi toplantıda değerlendirildi.
Türkiye’de kürtaj yasal
Türkiye’de kürtaj yasal. 1983 yılında yürürlüğe giren 2827 No’lu Nüfus Planlaması Yasası, cumhuriyetin kuruluşundan bu yana uygulanan kürtaj üzerindeki yasal kısıtlamayı kaldırdı. Yasa, 10 haftaya kadar olan gebeliklerin isteğe bağlı olarak kürtajla sonlandırılmasına izin veriyor.
Toplantının moderatörlüğünü Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği’nden Berfu Şeker üstlendi. Araştırmanın amacını anlatan Şeker’in ardından toplantı, Selime Büyükgöze’nin konuşmasıyla devam etti. Büyükgöze, kürtajın yasal bir hak olduğunu belirtti ve yasal hak ile uygulama arasındaki farktan şöyle bahsetti:
“Türkiye’de 10 hafta içinde kürtaj hakkı var. Yasal hak ile uygulama arasında fark var. Kürtaja erişme problemi var. Kürtajın nerede, hangi hastaneden yapıldığına dair veri yok. Pek çok hastanede yanlış bilgiler de mevcut. Kürtaja erişmekteki güçlük ile cinsel sağlığa erişmekteki güçlük aynı görülmeli.”
Kürtaj hakkı Türkiye’de erişilebilir değil
Rapor hazırlanırken hem kadınların beden, cinsellik, doğum ve kürtaj konusundaki deneyim, algı ve duygu dünyalarını ön plana çıkarmak hem de Türkiye’de yasal ama erişilebilir olmayan kürtaj hakkını savunmak amaçlandı.
Kürtaj kadınlar için hak mıdır?
Araştırmada kadınlara “Kürtaj kadınlar için hak mıdır?” sorusu yöneltildi. Kadınların arasında kürtajı hak olarak görenler, hak olarak görmeyenler ve karşı olanlar var. Araştırmada bu bölümde çıkan sonuç ise şöyle:
“Kürtajın kadının kendi bedeni üzerinde tasarruf hakkı olduğunu söyleyen görüşmecilerimiz üst, orta sınıf ve eğitimli kadınlardı ve bu kadınların çoğu kendini feminist olarak nitelendiren eleştirisel kadınlardı. ‘Kürtaj hak değildir’ diyen kadınlarsa ağırlıklı olarak inançlarını ve değerlerini öne sürdüler.”
“Kadınlar, bedenlerinin kontrol altında olduğunu düşünüyor”
Nüket Sirman ve Feyza Akınerdem ise araştırma hakkında bilgi verdi. Salgının ortasında başlayan araştırmada özellikle üç alanda soru öne çıktı: Kadınlara yaşanmışlıkları, hizmetler hakkında ne bildikleri ve hizmetler hakkında ne düşündükleri soruldu. Kadınların bu konuyu toplumdaki baskı yüzünden utanarak konuştuğunu belirten Sirman, “Bu araştırmada kadınlar rahat ve utanmadan haklarını öğrendiler” dedi.
Kadınların kürtaj hakkında bilgiye sahip olmadığını belirten Feyza Akınerdem, “Kadınların ortak fikri bedenlerinin kontrol altında olması” diye konuştu.
İlaçla kürtaj: “Bilmiyorum ama tehlikeli”
Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği’nden Aslı Elif Sakallı, ilaçla kürtaja dair araştırmadaki verileri aktardı. Araştırmanın, kadınların ilaçla kürtaja dair bilgiye sahip olmadığını ortaya koyduğunu belirten Sakallı, şu değerlendirmede bulundu:
“Görüşmeciler arasında feminist, yaşı genç, üniversite öğrencisi, yurtdışında bu yöntemin kullandığına şahit olmuş ya da internet kaynaklarından yöntemi öğrenmiş ama erişememiş kadınlar ilaçla kürtaj konusunda az da olsa bilgi sahibiler. Görüştüğümüz kadınlara ilaçla kürtaj sürecini anlattıktan sonra fikirlerini öğrenmeye çalıştığımızda bir kadının birden fazla cevap verdiğini de gördük. En sık karşılaştığımız cevap, ilaçla gebelik sonlandırmanın tehlikeli olduğuydu.”