Gülseren Onanç
Eşitlik ailede başlar. Bireyin toplumsal cinsiyet rolünü anne ve babanın rolleri ve kendi aralarında ve çocukları ile olan ilişkileri tanımlar. Geleneksel ailelerde baba otoriterdir, ailenin reisidir. Anne ve çocukların babaya itaat etmesi beklenir. Kadının varlık nedeni çocuklarına iyi bir anne olmaktır. Kamusal alanda aktif olan, paraya ve güce yakın olan babadır ve erkek çocuklardır. Kuraldır; babaya itaat ödüllendirilir, başkaldıran cezalandırılır.
Bu girişi, Türkiye’deki devlet-mafya-siyaset ilişkisini anlamlandırmak üzere yaptım. Anadolu coğrafyası üzerinde Atatürk’ün kurduğu Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşayan Halkların toplamını bir büyük aile gibi düşündüğümüzde bu ailenin kurumsal olarak yönetimini Devlet yapar. Dünyanın birçok coğrafyasında olduğu gibi Devlet babadır ve asker, polis gibi örgütlenmeler ile onu savunan erkek çocukları vardır. Kuraldır; devlete itaat eden ödüllendirilir, başkaldıran cezalandırılır.
Sedat Peker’in YouTube videoları ile yaptığı açıklamaları ve sonrasında Mehmet Ağar, Süleyman Soylu ve birçok ilişkili isim tarafından yapılan açıklamalar ile ortaya çıkan devlet-mafya-siyaset ilişki yumağı kaygı verici. Apaçık ortaya çıkan şey, Türkiye Cumhuriyeti’nde adaleti sağlamak yerine intikamı körükleyen eril devletin varlığıdır. 90’lı yıllarda Kürt vatandaşlara karşı işlenen faili meçhul cinayetlerin, devlet içi mafya ve örgütlenmesini araştıran Uğur Mumcu’ya, Ermenilere yapılanları araştıran Hrant Dink’e, Diyarbakır barosu başkan Tahir Elçi’ye yönelik suikastların üstü hala kapalı.
Bugün karşı karşıya olduğumuz gerçeklik 19 yıldır siyasal iktidarı elinde bulunduranların devleti hem bir intikam hem de zenginleşme aracına çevirmesidir. İktidar muhalefet partilerine, muhalif kişi ve topluluklara karşı hukuku bir intikam aracı olarak kullanırken, devlet kaynaklarını da hepimizin gözü önünde yandaşlarına vermekten çekinmiyor. Bundan daha endişe verici olan bu ülkede başbakanlık, bakanlık yapmış siyasilerin oğullarının uluslararası uyuşturucu çeteleri ile işbirliği yaptığı, kadın cinayetleri ile adlarının anılıyor olmasıdır.
Olaya bu çerçeveden baktığımızda, kadınlara yönelik şiddete karşı devletten sistemli bir mücadele bekleyen İstanbul Sözleşmesi’nden neden bir gecede çıktığımızı anlamak çok daha kolay oluyor. Devleti elinde bulunduran eril Cumhur ittifakı, şiddet ile mücadele etmek niyetinde değil, aksine şiddeti kullanarak iktidarını pekiştirmeye kararlı. Bu ittifakın bakanı kadın bile olsa kadına yönelik şiddeti “tolere” edebiliyor. Cumhurbaşkanı Rize’de fiziksel şiddet ile karşılaşan İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’e Rizelilerin “ders” verdiğini söyleyebiliyor. Üstelik “bunlar iyi günler, daha neler olacak neler” diye tehdit edebiliyor. “Bay Meral” diye hitap ederek verdiği “siyaseti ancak baylar yapar” mesajı da ayrı bir yazı konusu.
Biz kadın hakları savunucuları, aktivistler devlet-mafya–siyaset üçgeninin kurduğu patriyarkal sistemi reddediyoruz, değiştirmek istiyoruz. Sistemi değiştirmek için elimizde Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) gibi kapsamlı bir yol haritası var. Bu yol haritasında devletler, yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri ve iş dünyasının ortak hareket etmesi gerekiyor. Biz SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği olarak bu işbirliği ve dayanışmayı sağlamak üzere toplantılar düzenliyoruz. Bu doğrultuda geçen hafta İstanbul Belediye Başkanı Sayın Ekrem İmamoğlu ile Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliği mücadelesini yıllardır veren hak savunucuları, sivil toplum temsilcileri, yazarlar, gazetecileri bir araya getirdik. Temel sorulardan bir tanesi Ankara’daki eril iktidarın İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararına rağmen İstanbul’un bu karara direnip direnemeyeceğiydi. İmamoğlu, “İstanbul Sözleşmesi’ne bağlı kalacağımızı tüm Türkiye’ye duyuruyorum” açıklamasını yaptı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yerel Eşitlik Eylem Planı çerçevesinde kadın istihdamını desteklemek, kadın yoksulluğunu gidermek üzere İBB kapsamında yapılanları anlattı. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması için herkesi dayanışmaya davet etti.
Yol gösterici olması açısından bu hafta Avrupa’daki bazı şehirlerin toplumsal cinsiyet eşitliği politikalarından örnekleri derledik. Erkekler tarafından ve erkekler için inşa edilen bir şehirde yaşamaktan bıkmış feminist mimarlık kolektifi Matrix’in 80’li yıllarda şehir mimarisine yaptığı katkıların izleri sürdük.
Öte tarafta bugüne kadar 109 erkek belediye başkanı tarafından yönetilen New York’un ilk kadın belediye başkanı olmaya aday olan Maya Wiley’i yakından takip ediyoruz.
Eşitlik ailede başlar. Kadının eşit bir birey olma bilinci içinde korunduğu, şiddete maruz kalmadığı, eğitimin önündeki engellerin ortadan kalktığı, kadınların işgücü girmesinin desteklendiği eşitlikçi aile politikalarını yaşama geçirmeliyiz.
Eşitlik yerelde başlar. Patriyarkal sistemin yerine, eşitliği, hukukun üstünlüğünü, demokrasiyi temel alan sürdürülebilir bir sistemin inşasına yerelden başlamalıyız. Bunun için hukukun üstünlüğünü, kuvvetler ayrılığını, yerel yönetimin güçlenmesini ve katılımcı demokrasiyi savunan sivil toplum örgütleri ve aktif bireylerle birlikte ‘İstanbul Dayanışması’nı oluşturmak yaşamsal önem taşıyor. İstanbul Sözleşmesi’ni savunan, bir kültürel miras olan İstanbul şehrine zarar verecek Kanal İstanbul Projesi’ne karşı çıkan kadın, erkek, genç yaşlı herkes İstanbul Dayanışması ile omuz omuza mücadele edebiliriz. Daha önce de yazdığım gibi İstanbul’dan bir direniş hattı örebiliriz.
Patriyarkal sistemi değiştirmeliyiz, yoksa hepimiz altında kalacağız.