Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 1325 sayılı kararının 20. yıl dönümünde Birleşmiş Milletlerde gerçekleşen etkinliklerde kadınların barış süreçlerindeki önemi ısrarla dillendiriliyor.
Küresel pandeminin getirdiği toplumsal cinsiyet bazlı eşitsizlikler, ve kadınların karar alıcı pozisyonlarda olmasına duyulan ihtiyaç son günlerde tartıştığımız ana meselelerden biri. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 1325 sayılı kararının 20. yıl dönümünde bu tartışma konuları hem uluslararası kurumların hem de toplumsal cinsiyet eşitliği aktivistlerin gündemine taşındı.
BMGK 1325, akademisyen Zeynep Alemdar’ın tanımıyla “kadınların barış süreçlerine katılmaları, çatışmaların önlenmesi, çatışma sırasında ve sonrasında kadınlara yönelik şiddetin engellenmesi konularında tedbir alınmasına, bu tedbirler alınırken de kadınların karar alma, uygulama ve hesap sorma süreçlerinde etkin olarak yer almasını” öngörüyor.
Yaklaşık 90 ülke, bu kararı eyleme dönüştürmek için kendi ulusal planlarını benimsedi. Dünyanın dört bir yanındaki kadın örgütleri ve aktivistleri, kadınların barış masalarına katılmasını talep etti.
Özellikle pandemiyle birlikte kadın, barış güvenlik perspektifinin sadece çatışma süreçlerinde değil bir bakış açısı ve sistem olarak da önemi vurgulanıyor. London School of Economics (LSE) bünyesindeki Barış ve Güvenlik Merkezi’nin direktörü Sanam Naraghi Anderlini kadınların katılımının “halkın refahını ulusal güvenliğin merkezine koyan öncelikler, değerler, kaynak tahsisi ve beceri setlerinde önemli değişikliklere işaret ettiğini ” söylüyor.
Birleşmiş Milletler’deki kararın 20. yıl BM Güvenlik Konseyi Kadın, Barış ve Güvenlik Üzerine Açık Tartışma buluşması da bu bakış açısını yansıtıyor. Güvenlik Konseyi’nin 2000 yılında 1325 sayılı kararının kabul edilmesinden bu yana, Güvenlik Konseyi, genellikle Ekim ayında (yıldönümü ayı) Kadın, Barış ve Güvenlik konularını tartışmak için her yıl toplanıyor.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, başlattığı tartışmada kararın kabul edildiği son yirmi yılda, kadınların dahil olma yolunda önemli adımlar atıldığını, ancak cinsiyet eşitliğinin hala uzak olduğunun altını çizdi. Guterres kadınların dünya ülkelerinin yalnızca yüzde yedisini yönettiğini; uluslararası barış ve güvenlikle ilgili kararları çoğunlukla erkeklerin aldığını; ve kadınların BM arabuluculuk ekiplerinde temsil edilirken, barış görüşmeleri ve müzakerelerine büyük ölçüde heyetlerin dışında kaldığını belirtti. Kadınların arabuluculuğa anlamlı katılımının “barış, istikrar, sosyal uyum ve ekonomik ilerleme umutlarını genişlettiğini” belirten Genel Sekreter, onları barış süreçlerine dahil etmek için yenilikçi, “hızlı ve kararlı” çözümleri savundu.
BM İyi Niyet Elçisi Danai Gurira yaptığı konuşmada “Biraz ilerleme kaydedildi, ancak bu yeterince iyi değil. Kadın örgütlerine yapılan yardımın yüzde 0,2 olması yeterince iyi değil. Çatışan ülkelerde parlamentodaki sandalyelerin yüzde 19’u yeterince iyi değil. 21. yüzyılda erkeklerin egemen olduğu odalar hepimizi utandırmalı, en azından bu odalardaki erkekler için. 1,9 trilyon dolarlık askeri harcama bugün bizi daha güvenli yapmıyor” dedi.
BM Genel Sekreter Yardımcısı ve BM Kadın İcra Direktörü Phumzile Mlambo-Ngcuka, “kadınların ve sivil toplumun sesi kadınlara ve kız çocuklarına yönelik vahşeti tarihin sessizliğinden çıkarıp kayda geçirdi” açıklamasında bulundu. Kadınlar için finansman eksikliğine dikkat çeken Mlambo-Ngcuka, “kadınlar, erkeklerin savaşına hapsolmuş durumda” dedi.
Toplantı aşağıdaki videodan izlenebilir.
Diğer etkinlikler ve raporlara Birleşmiş Milletler sitesinden ulaşılabilir.
Kaynakça Listesi
- 20 yılın BM Güvenlik Konseyi Kadın, Barış ve Güvenlik Üzerine Açık Tartışma Dokümanları
- Demokratik Gelişim Enstitüsü (2015) 1325 No’lu BM Güvenlik Konseyi Kararının hayata geçirilmesiyle Kadınların, Barışın İnşası ve Çatışma Çözümüne daha iyi bir şekilde dahil edilmelerinin yolları ile ilgili çalışma
- 20 years on, COVID-19, conflict and backlash test the women, peace and security agenda
- Güvenlik Konseyi’nin 1325 sayılı Kararı: Kadınlar, Barış ve Güvenlik
- Korona Zamanında Kadın, Barış, Güvenlik