Gana parlamentosu 29 Şubat günü, devlet başkanı tarafından yasalaştırılması halinde LGBTI+ ilişkilerinin LGBTQ+ haklarının desteklenmesinin suç sayılmasını öngören bir yasa tasarısını oybirliğiyle kabul etti. Bundan sadece bir gün sonra Papa Francis Vatikan’da düzenlenen bir konferansta yaptığı konuşmada insanlığı tehdit eden “çağımızın korkunç ideolojisini” kınadı. 87 yaşındaki Papa tam olarak ne demek istediğini şöyle açıkladı: “Bugün en korkunç tehlike [kadın ve erkek arasındaki] farklılıkları yok sayan toplumsal cinsiyet ideolojisidir. Farklılıkları ortadan kaldırmak insanlığı ortadan kaldırmak demektir.”
“Toplumsal cinsiyet ideolojisi”, LGBTI+ bireylerin haklarından üreme haklarına (kürtaj veya doğum kontrol yöntemlerine erişim gibi), okullardaki cinsellik eğitiminden, kadınlar ve kız çocukları için eşit haklar, temsiliyet ve korumayı savunma girişimlerine kadar her şeyi kapsayan bir terim haline geldi. Ve giderek artan bir şekilde korkuyu körüklemek, siyasi güç oluşturmak ve kadın ve LGBTI+ haklarında zorlukla kazanılan ilerlemelere karşı çıkmak için kullanılıyor.
Çoğu zaman birbiriyle bağlantılı olan bu küresel tepki, sadece kalkınma gündemini ve dünyanın dört bir yanındaki kadınların ve kuir bireylerin ayrımcılık veya bağnazlık olmaksızın yaşama olasılığını tehdit etmekle kalmıyor. Aynı zamanda, ister köklü ister yeni kurulmuş olsun, demokrasileri de tehdit ediyor.
Bu nedenle CNN As Equals, Afganistan’dan ABD’ye, yaşam hikayeleri ve çalışmalarıyla toplumsal cinsiyet karşıtı hareketlerin yarattığı zorluklara yanıt veren 30 kişiyi belirledi ve profillerini çıkardı. Çoğu zaman bireysel olarak karşı karşıya oldukları tehlike karşısında gösterdikleri cesaret ve adanmışlık ilham verici.
Hala Al-Karib
Bölge Direktörü, Afrika Boynuzu’nda Kadınlar için Stratejik Girişim (Sudan)
Savaşları erkekler başlatır ama Hala Al-Karib kadınların barışı getirebileceğine inanıyor.
Hala Al-Karib, Sudan’da ve Büyük Afrika Boynuzu bölgesinde kadın haklarının savunulmasında ön saflarda yer alan bir aktivist ve araştırmacı.
Sudanlı kadınlar, Ömer El Beşir hükümetinin devrilmesine yol açan devrimde kilit bir rol oynadılar. Ancak BM’ye göre Doğu Afrika ülkesi iç savaşa sürüklenirken kadınlar, silah olarak kullanılan cinsel şiddet de dahil olmak üzere toplumsal cinsiyete dayalı şiddete karşı özellikle savunmasız kaldılar.
Bu bağlamda Uganda ve Sudan arasında çalışan Al-Karib, Afrika’nın her yerinde kadınların barış ve güvenlik süreçlerine dahil edilmesini savunmaya devam ediyor ve bunun yapılmamasının sadece “şiddeti uzattığı” uyarısında bulunuyor.
Nila Ibrahimi
Kadın Hakları Aktivisti (Afganistan)
Nila İbrahimi Afganistan’dan çıkmayı başardı ama geride kalan kız çocuklarını unutmamızı istemiyor.
Nila İbrahimi, Afganistan’da kız çocuklarının ve kadınların eğitim hakları için verilen mücadele konusunda farkındalık yaratan genç bir aktivist.
Hazara etnik azınlık grubuna mensup olan 16 yaşındaki İbrahimi, Taliban’ın 15 Ağustos 2021’de kontrolü ele geçirmesinden günler sonra Afganistan’dan kaçtı. Taliban’ın baskıları, eğitim hakkından serbest dolaşım hakkına kadar tüm kadın ve kız çocuklarının özgürlüklerine sistematik bir saldırı olarak görülüyor. Taliban ayrıca aile içi şiddete maruz kalanlara yönelik hizmetleri de ortadan kaldırdı.
İbrahimi 2023 Cenevre Zirvesi’nde yaptığı konuşmada şu çağrıda bulundu: “En karanlık zamanlarda umut bizim can simidimiz olur. Onların umudu olmak, yanlarında durmak ve harekete geçmek hepimizin ortak sorumluluğudur.”
Zhanar Sekerbayeva
Kurucu Ortak Feminita (Kazakistan)
Zhanar Sekerbayeva öfkesini değişime kanalize ediyor.
Zhanar Sekerbayeva, kadınlar, kuir ve trans kadınlar ve seks işçileri gibi savunmasız grupların haklarını korumak için çalışan Kazakistanlı feminist bir girişim olan Feminita’nın kurucu ortağı.
Kadınlara yönelik aile içi şiddetin yüksek düzeyde olduğu ve LGBTI+ topluluğuna yönelik ayrımcılık ve istismarın devam ettiği bir ülkede, Sekerbayeva’nın örgütü, feminizmden “korkmadığını” belirterek ezilen grupların sesini duyurmak için bastırıyor.
Uluslararası Af Örgütü’ne verdiği bir röportajda “öfkeyle motive olduğunu” söyleyen aktivist, hükümet, polis ve homofobinin kendisini öfkelendirdiğini, cinsel kimliği nedeniyle tutuklandığını, suçlandığını ve kendisinin de saldırıya uğradığını söyledi.
Nisha Ayub
Kurucu Ortak, Justice for Sister ve SEED (Malezya)
LGBTQ+ bireylerin dışlandığı yerlerde Nisha Ayub kapsayıcı alanlar inşa ediyor.
Nisha Ayub Malezya’nın önde gelen Müslüman trans aktivistlerinden biri ve trans bireyler için adalet için çalışan Justice for Sisters ve SEED Malaysia kuruluşlarının kurucularından.
Justice for Sisters, giydiği kıyafetler nedeniyle şeriat yasaları uyarınca tutuklandıktan sonra kendisinin de deneyimlediği, Malezya’daki trans topluluğun karşılaştığı şiddet ve zulme karşı kamuoyunda farkındalık yaratıyor.
SEED kendisini “şefkat ve kapsayıcılığın yeşerdiği” bir yer olarak tanımlıyor. Malezya’nın trans topluluğuna güvenli bir alan sağlamak, kaynak ve destek sağlamayı amaçlıyor.
Clare Byarugaba
Eşitlik ve Ayrımcılıkla Mücadele Koordinatörü, Chapter Four (Uganda)
Clare Byarugaba aileyi ‘yerle bir etmek’ yerine LGBTI+ bireyleri ve sevdiklerini bir araya getiriyor.
LGBTI+ haklarını savunduğu için hapis cezasını göze alan Clare Byarugaba, Uganda’da LGBTI+ olduğunu açıkça beyan eden az sayıda aktivistten biri. Kampala merkezli sivil özgürlükler örgütü Chapter Four’da çalışan Byarugaba, aynı zamanda LGBTI+ bireyler ve aileleri arasındaki diyaloğu kolaylaştıran bir proje olan Parents, Families and Friends of Lesbians and Gays in Uganda’nın da kurucusu.
2023 yılında Uganda hükümeti, eşcinselliği ömür boyu hapis veya ölümle cezalandıran bir yasa çıkardı. Byarugaba, yasanın “hiçbir anayasal turnusol testini geçemediğini” savunarak, iptali için verilen mücadelenin ön saflarında yer alıyor. Kısa süre önce verdiği bir röportajda, Uganda’nın, ABD’den LGBTI+ bireyler hakkında “tehlikeli söylemler” yayan ve geleneksel aileyi yok etmeyi planladıklarını iddia eden yeni bir “evanjelik aşırılıkçı” dalgasının gelişine tanık olduğunu söyledi.
Mary McAuliffe
Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Direktörü, University College Dublin (İrlanda)
İrlanda anayasasına göre kadının yeri evidir. Mary McAuliffe’e göre bu cinsiyetçi ve çağdışı.
University College Dublin’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Direktörü olan Mary McAuliffe’in araştırmaları İrlanda tarihinde kadın ve toplumsal cinsiyet üzerine odaklanıyor. McAuliffe aynı zamanda İrlanda’da kadınların karşılaştığı daha güncel zorluklarla ilgili de ses yükselten bir isim. 8 Mart’ta İrlandalı seçmenler anayasada değişiklik öneren iki referanduma katıladı ve kadının yerinin (1937 Anayasası’nda belirtildiği gibi) evi olduğunu söyleyen bir maddeyi kaldırarak “aile” tanımını genişletti.
ABC Radio National’a konuşan McAuliffe, “Kadının yeri evidir” maddesinin “cinsiyetçi, modası geçmiş ve çağdışı” olduğunu söyledi ve “anayasada kullanılan dilin kadınların yaşamlarının modern gerçekliğini yansıtacak şekilde güncellenmesi gerekiyor” dedi.
McAuliffe, yakında yayınlanacak olan The Politics of Gender and Sexuality in Modern Ireland (Modern İrlanda’da Toplumsal Cinsiyet ve Cinsellik Politikaları) başlıklı kitabın da editörlerinden biri.
Gissou Nia
Stratejik Dava Projesi Direktörü, Atlantic Council (İran)
Gissou Nia’ya göre cinsiyet ayrımcılığı sadece ahlaki bir ihlal değil. O bunun uluslararası bir suç haline getirmek için çalışıyor.
Gissou Nia, Afganistan ve İran’daki toplumsal cinsiyet ayrımcılığının uluslararası hukuk kapsamında bir suç olarak tanınması için yürütülen bir kampanyaya destek veren bir insan hakları avukatı. Nia, bu ülkelerdeki toplumsal cinsiyet ayrımcılığını “Afgan ve İranlı kadınları ve kız çocuklarını çocuk doğuran, çocuk yetiştiren ve karşılıksız ev içi emek kaynağı olarak dar rollere sıkıştırmayı ve küme düşürmeyi amaçlayan bir yönetim sistemi” olarak nitelendiriyor.
İran o yıl, zorunlu başörtüsü yasasını ihlal ettiği iddiasıyla tutuklanan Mahsa Amini’nin polis gözetimindeyken ölmesinin ardından ülke çapında protestolara sahne olmuştu. Uluslararası Af Örgütü, İran güvenlik güçlerinin barışçıl protestoculara karşı “tecavüz ve diğer cinsel şiddet biçimlerini kullandığını” tespit etti.
Nia daha önce de İran’ın, BM Kadının Statüsü Komisyonu’ndan çıkarılması için bir kampanya yürütmüştü. Kampanya kapsamında BM’ye gönderilen açık mektup için İran’dan ve uluslararası toplumdan yaklaşık 100 bin imza toplanmıştı.
Angela Mudukuti
Yasal Savunuculuk Direktörü, Clooney Adalet Vakfı (Zimbabve)
Angela Mudukuti kötü politikalara meydan okumak için hukuku kullanıyor.
Zimbabveli avukat Angela Mudukuti, Clooney Adalet Vakfı’ndaki ‘Waging Justice for Women’ programının Hukuki Savunuculuk Direktörü. Program, kadınlara ve kız çocuklarına karşı “ayrımcı” olarak görülen yasaları yeniden düzenlemek için stratejik dava açma – toplumsal değişim yaratmanın bir aracı olarak yasal davaları takip etme uygulaması – yöntemini kullanıyor.
Waging Justice for Women ayrıca halen yasal olan 146 ülkede çocuk yaşta evliliğin ortadan kaldırılması, toplumsal cinsiyete dayalı şiddete karşı hesap verebilirliğin artırılması ve kürtajın suç olmaktan çıkarılması için kampanyalar yürütüyor.
Program ayrıca Mudukuti’nin savunuculuğuyla Afrika’daki kadınlara hukuki destek sağlamak üzere yeni nesil genç avukatları geliştirmeyi hedefliyor.
Sibongile Ndashe
İcra Direktörü, Initiative for Strategic Litigation in Africa (Güney Afrika)
Sibongile Ndashe hükümetleri sorumlu tutmak için kadın avukatlardan oluşan büyük bir ekip yetiştirmek istiyor
Sibongile Ndashe, kariyerini kadınların insan hakları ve cinsel hakları mücadelesini daha ileriye taşımak için hukuku bir araç olarak kullanmaya adamış bir avukat ve insan hakları aktivisti.
Ndashe 2014 yılında Initiative for Strategic Litigation in Africa (ISLA) adlı feminist bir örgüt kurdu. Johannesburg merkezli ekip, Afrika genelinde yasalardaki toplumsal cinsiyet önyargılarını ortaya koymak için çalışıyor.
Ndashe’nin çalışmaları onu sadece mahkeme salonlarındaki otoritelerle karşı karşıya getirmedi. 2017 yılında Ndashe ve diğer bazı avukatlar, özel sağlık kliniklerinin HIV ve AIDS hizmetleri sunmasını engelleyen bir yasayı tartışmak üzere bir araya geldikleri sırada Tanzanya’da tutuklandılar. “Eşcinselliği teşvik etmekle” suçlandılar. Ndashe BBC’ye yaptığı açıklamada, herhangi bir suçlama olmaksızın 10 gün gözaltında tutulduktan sonra sınır dışı edildiklerini söyledi.
Malak El-Kashif
Trans aktivist, İcra Direktörü, Transat (Mısır)
Malak El-Kashif transların Arap dünyasında görünür ve güvenli bir şekilde var olmalarını istiyor.
Malak El-Kashif 24 yaşında Mısırlı bir trans aktivist ve kendisini “feminist ve cinsel ve toplumsal cinsiyet azınlık haklarının savunucusu” olarak tanımlıyor. Kendisi aynı zamanda Arap dünyasında toplumsal cinsiyet konularında “bilimsel ve kültürel farkındalığı” yaymayı amaçlayan bir sivil toplum kuruluşu olan Transat’ın icra direktörü.
Mart 2019’da Kahire’deki bir tren kazasının kurbanlarıyla dayanışma için protesto çağrısında bulunduktan sonra tutuklandı ve cinsel taciz ve ayrımcılığa maruz kaldığını söylediği bir erkek hapishanesinde dört ay boyunca gözaltında tutuldu. Serbest bırakıldıktan sonra cezaevlerinde ve polis karakollarında transların tutulabileceği hücreler oluşturulması talebiyle bir dava açtı.
El-Kashif, eşcinselliğin hapis cezasıyla cezalandırıldığı bir ülkede nadir bulunan bir ses.