RESISTIRE politika metnine göre, STK’ların dayanıklılığını destekleyecek, krizlerle yaratıcı ve etkili mücadele edilmesini mümkün kılacak hibe programlarının tasarlanması zorunlu hale geldi.
Bu da hibe programlarında dönüştürücü, katılımcı, esnek, uzun vadeli, kapasite geliştirici çekirdek fon desteğine doğru bir değişimi gerektiriyor.
Horizon 2020 RESISTIRÉ Projesi, krizlerin yarattığı ve/ya derinleştirdiği sosyal eşitsizliklere dair 30 ay süren kapsamlı bir araştırmaya ve uzmanların katılımıyla düzenlenen atölye çalışmalarına dayanarak bir dizi politika önerisi geliştirdi.
Bu önerilerden bir kısmı, kapsayıcı ve çok aktörlü kriz yönetimi ihtiyacı, Ulusal Toparlanma ve Dayanıklılık Planlarında kadınların deneyimlerinin ve bakış açılarının yansıtılmaması, krize bir devamlılık olarak yaklaşma ihtiyacı ile günümüz dünyasını şekillendiren çoklu krizlerle yaratıcı ve etkili bir şekilde mücadele edebilmek için dönüştürücü hibe programlarının potansiyellerine odaklanıyor.
İstanbul’da yapılan ve bir gün süren konferansta, krizlerle yaratıcı mücadele örneklerine dair RESISTIRÉ bulgularının paylaşılmasının ardından proje kapsamında geliştirilen iki politika metnine odaklanıldı.
“Dönüştürücü Fon Desteği: Krizlerle Yaratıcı ve Etkili Mücadele için Bir Yol Haritası” başlıklı politika metnine göre, Avrupa ve dünya çok sayıda kriz ve felaketle (sağlık, savaş, enerji, gıda güvenliği, doğanın tahribatı, kuraklık, yangınlar, depremler, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet) karşı karşıya olduğundan, STK’ların dayanıklılığını destekleyen ve krizlerle yaratıcı ve etkili mücadele edilmesini sağlayan hibe programlarının tasarlanması daha da zorunlu hale geldi. Bu da hibe programlarında dönüştürücü, katılımcı, esnek, uzun vadeli, kapasite geliştirici çekirdek fon desteğine doğru bir değişimi gerektiriyor.
RESISTIRÉ araştırması ve STK temsilcileriyle yapılan atölyeler, mevcut hibe programlarının sivil toplumun krizlerle yaratıcı mücadele olanaklarını sınırlayan eksikliklerine dikkat çekiyor:
- Sivil toplum kuruluşları ve inisiyatiflerine yönelik fonların çoğu kısa vadeli ve proje bazlıdır (bu da STK’lar için kapasite geliştirmeyi, uzun vadeli ve stratejik planlamayı ve krizlerle etkili bir mücadele için gereken esnekliği kısıtlar);
- STK’lar (mevcut fon kaynaklarına dair) ‘kıtlık’ zihniyetiyle faaliyet göstermekte ve kendilerini birbirleriyle rekabet halinde bulmaktadırlar (bu durum da onların yaratıcılıklarına ve risk alma kabiliyetlerine ket vurmaktadır);
- Kısa vadeli, proje bazlı fon destekleri, STK çalışanlarını güvencesiz ve kırılgan bir konumda bırakmaktadır (bu da onların uzun vadeli planlar yapmalarını, kapasite güçlendirme ve esenlik hali için emek vermelerini zorlaştırır, krizlerle mücadele etme ve bu bağlamda yaratıcı yöntemler geliştirme kabiliyetlerini kısıtlar).
- •Fonun önceliklendirdiği çalışma alanları ve fonun kime tahsis edileceği genellikle hiyerarşik ve tepeden karar alma süreçleri ile belirlenmektedir;
- Taban örgütlenmeleri, inisiyatifleri ve hareketleri, sahadaki ihtiyaçları ve desteklenmeyi bekleyen öncelikli alanları iyi bilmelerine rağmen çoğu zaman fon dağıtımına ilişkin karar alma süreçlerinin dışında bırakılmaktadırlar;
- Fon verenler ve alanlar arasındaki hiyerarşik ilişkiler, fonlama süreçlerinde anlamlı ve yaratıcı ilişkiler kurma olanağını ortadan kaldırmaktadır.
- Bürokratik prosedürler için önemli ölçüde zaman ve enerji harcanmakta, bu da taban örgütlenmelerinin ve inisiyatiflerinin önüne ilave engeller çıkarmakta ve özellikle değişken ihtiyaçların ortaya çıktığı kriz zamanlarında hızla uygulamaya sokulan düzenlemeler üzerinde söz sahibi olmalarını zorlaştırmaktadır.
Avrupa Birliği de dahil olmak üzere STK’lara fon veren başlıca kuruluşlara STK’ların sahadaki ihtiyaçlara cevap verebilecek kapasitede çalışabilmeleri için fon programlarını gözden geçirmeleri çağrısında bulunan RESISTIRE, fon veren kuruluşları fonlama biçimlerini çeşitlendirmeye, fonlama süreçlerinin parametrelerini gözden geçirmeye, hızla erişilebilir acil durum fonu tahsis etmeye ve fonlama zihniyetini yeniden değerlendirmeye davet ediyor.
Politila metninde yer alan öneriler şu şekilde:
Nasıl bir fon desteği?
- Deneme yanılmaya, yaratıcılığa ve krizle mücadeleye alan açan esnek, uzun vadeli, kapasite geliştirmeye yönelik fon desteği sağlayın.
- Uzun vadeli çekirdek fon desteği ile kısa vadeli proje bazlı fon desteğini birlikte tasarlayın.
- Topluluk temelli örgütleri destekleyin; topluluk dayanıklılığını arttırmaya ve kriz zamanlarında kullanılmak üzere yerel kaynakları harekete geçirmeye yardımcı olmak için kırılganlaştırılmış grupların öncüsü oldukları taban örgütlerine ve inisiyatiflerine özel fon desteği sağlayın (özel ödenek ayırma ve benzeri yollarla).
- Yerel dayanıklılığın güçlendirilmesine yardımcı olmak için (yereldeki sorunların kolektif biçimde çözümü için yerel kaynakların harekete geçirilmesini temel alan) yerel bağışçılığı ve bağışçı vakıflarını destekleyen hibeler kullanın.
- Daha küçük kuruluşların daha büyük STK’lar tarafından desteklenmesini mümkün kılmak ve iş birliği yollarını açmak için hibenin yeniden tahsisine alan açın: Fon verdikleri hak hareketlerinin içinde yer almayan fon kuruluşlarının, desteğin nereye gitmesi gerektiği konusunda tabandaki aktörlere danışması önemlidir. Aynı zamanda, bu fon kuruluşlarının fonların katılımcı bir şekilde (yeniden hibe tahsisi ve diğer yollarla) dağıtılmasını sağlayacak hareket ve topluluk temelli kuruluşlara destek sağlaması önem teşkil etmektedir.
Fonlama süreci
- STK’ların ve taban örgütlenmelerinin destek ihtiyaçları hakkında araştırma yapın ve fon tahsisini ihtiyaç odaklı hale getirin;
- Yalnızca sonuç ve çıktılara değil, sürece de önem vererek üzerine detaylı düşünme ve yineleme gerektiren süreçler için zaman tahsis edin;
- Fon öncelikleri ve tahsisine ilişkin karar alma süreçlerini kapsayıcı hale getirin – örneğin, STK’lar ile taban örgütlenmeleri ve hareketlerinin fon öncelikleri ve tahsisi konusunda karar vermelerini sağlayan katılımcı hibe programları geliştirin;
- Raporlama süreçlerini kolaylaştırın ve bürokrasiyi azaltın: halihazırda mevcut olan bilgileri kullanın (ve uygun olduğu durumlarda görsel-işitsel raporlamayı da bir seçenek olarak sunun).
Krizle mücadele fonu
- Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, ırkçılık, devlet şiddeti, iklim adaleti ve diğer yavaş şiddet1 ve yavaş felaket biçimleri2 gibi krizlerin çoklu, devamlı ve birbirine bağlı olduğu anlayışına dayalı olarak fon desteğinin ana hatlarını ve süreçlerini yeniden tanımlayın;
- Sahada fon kaynaklarına ihtiyaç duyulan alanları tespit edin ve ihtiyaca yönelik destek sağlamak için taban örgütlenmelerine ve inisiyatiflere danışarak acil durumlar ve krizler için özel fonlar geliştirin;
- Krize hızlı müdahale/acil durum fonları sağlayın;
- STK’ların krizlerle yaratıcı ve etkili mücadelesini desteklemek için tüm fon
programlarını esnek hale getirin.
Fonlama zihniyeti
- Fon verenler ve alanlar arasındaki ilişkiyi bir partnerlik ilişkisi olarak yeniden tanımlayın (daha yatay bir ilişkiye sahip olmak ve ortak değerler paylaşmak, kriz sırasında hızlı ve etkili bir müdahaleye imkan sağlar);
- Toplulukların, taban örgütlenmelerinin ve hareketlerinin sahip olduğu beceri, bilgi, ağlar ve mücadele enerjisi gibi kaynakların çeşitliliğini kabul edin, destekleyin ve bu kaynaklardan faydalanın; ‘paranın’ (ne kadar önemli olursa olsun) krizlerle etkili mücadele için tek veya en önemli kaynak olmadığını kabul edin.
- Güven ve hesap verebilirlik gibi konuların, taban örgütlenmeleri ve inisiyatifleri ile eşit ilişkiler kurmanın önüne geçmesine izin vermeyin. Aksine, karşılıklı güven ve hesap verebilirliği sürdürmek için uzun soluklu ilişkiler ve iş birlikleri kurun;
- Sömürgecilik, ırkçılık, ataerkillik, heteronormativite ve engelli ayrımcılığı tarihlerinin şekillendirdiği yapısal eşitsizliklere özellikle dikkat ederek, tüm fonlama süreçlerini ve çıktılarını kapsayıcılık, kesişimsellik ve adaleti temel alarak yeniden yapılandırın.
Politika metninin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.