Gastronominin Nobel’i olarak adlandırılan Bask Dünya Aşçılık Ödülü’nün (BCWP) kazananı şef Ebru Baybara Demir oldu. Baybara Ödülü kazanan Türkiye’den ilk şef oldu.
“Bu ödül, gıdanın ve yemek pişirmenin insanların yaşamları ve toplumlar üzerindeki önemli etkisini vurguluyor. Bunu ilk kez 25 yıl önce, bir grup kadının bana inanarak yola çıktığı Mardin’de öğrendim.”
Şef Ebru Baybara Demir, gastronomiyi entegrasyon için güçlü bir araç olarak kullandığı, Türkiye’de yaşayan tüm kadınları kapsayıcılıkla güçlendirdiği, önyargıları ortadan kaldırdığı ve kültürel alışverişin zenginliklerini sergilediği için 2023 Basque Culinary World Prize- (Bask Dünya Aşçılık Ödülü) sahibi oldu.
2023 kazananı, Basque Culinary Center ve Yoshihiro Narisawa tarafından Tokyo ‘da düzenlenen ve sektörün önde gelen isimlerini bir araya getiren Gastronomi Zirvesi “Traditions in Motion”da açıklandı. Bu yılki seçim, şef Joan Roca’nın başkanlık ettiği ve dünyanın en etkili şeflerinin yer aldığı Basque Culinary Center’ın Uluslararası Konsey üyelerinden oluşan özel bir ekip tarafından gerçekleştirildi.
Baybara Demir ödülü kazanmasıyla ilgili olarak şunları söyledi:
“Gastronomi dünyasının Nobel’i sayılan Basque Culinary World Prize’a beni layık gören jüriye teşekkürlerimi iletiyorum. Bu ödül, gıdanın ve yemek pişirmenin insanların yaşamları ve toplumlar üzerindeki önemli etkisini vurguluyor. Bunu ilk kez 25 yıl önce, bir grup kadının bana inanarak yola çıktığı Mardin’de öğrendim. O günden bu yana yolculuğum, topraktan tabağa ve yeniden toprağa uzanan gıdanın yaşam döngüsünde insana, çevreye ve topluma fayda sağlayan girişimlere adandı.”
Baybara Demir, Şubat 2023’te meydana gelen yıkıcı depremin ardından başlayan destek çalışmasının yanı sıra yirmi yılı aşkın süredir, mülteci entegrasyonu, iklim değişikliğinin toprak üzerindeki etkisi ve toplumsal kalkınma odaklı projeleriyle bugüne kadar birçok konuya gastronomi odaklı çözüm üretmek için çalıştı.
“Lezzet fayda sağladığı hayatlardan gelir”
Daha önce iki yıl üst üste Bask Dünya Aşçılık Ödülleri’nde dünyanın en iyi 10 şefi arasına giren Türkiye’den ilk ve tek şef olan Baybara Demir, Marmara Üniversitesi Turizm Rehberlik Bölümü’nde lisans eğitiminin ardından 1999 yılında Mardin’e yerleşti.
Mardin’i turizmle tanıştırma hayaliyle yola çıkan Demir, yarattığı değişimle şehrin ilk turistik işletmesi olan Cercis Murat Konağı’nı 21 kadınla beraber açtı. Anadolu mutfağı üzerine 15 yıldan fazla geniş çaplı araştırmalar yürüten Demir, “sofraya konan yemeğin lezzeti, gücünü aldığı topraktan ve fayda sağladığı hayatlardan gelir” felsefesiyle bir şef olmanın ötesinde, Mardin başta olmak üzere bölgede birçok sosyal gastronomi projesini hayata geçirdi.
Bu süreçte, projeleriyle ulusal ve uluslararası birçok ödülün sahibi oldu. BM Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) tarafından düzenlenen Dünya Gastronomi Turizm Forum’unda ve sosyal gastronomide dünya otoritelerinin bir araya geldiği İrlanda’da düzenlenen 5’inci Food on the Edge Zirvesi’nde hayata geçirdiği proje sunumlarıyla Türkiye’yi temsil etti.
Sosyal gastronomi alanında elde ettiği ölçülebilir sonuçlarla ilkleri gerçekleştiren Demir, projelerinde tohumun, toprağın ve suyun doğal dengesinin korunmasından sürdürülebilir yerel ekonomilerin yaratılmasına, ürünün topraktan tüketiciye ulaştığı süreçten emek veren herkese geçim kaynağı yaratabilmesine de dikkat çekiyor.
Ebru Baybara Demir, kurucuları arasında yer aldığı Topraktan Tabağa Tarımsal Kalkınma Kooperatifi çatısı altında Mezopotamya’nın en eski buğdaylarından Sorgül Buğdayı’nın çoğaltımı, Şemim Sabunları, El Ele Elden Ele Mağazası ve online satış platformunun yanı sıra kısa süre içerisinde hayata geçecek yeni girişimlerle yerel ürün, yerel mutfak ve yerel insan kaynağını bir araya getiren ideal kooperatif modelinin ulusal ve uluslararası arenada rol model oluşturabilmesi için çalışmalarına devam ediyor.
Ebru Baybara Demir en son Diyarbakır’da başlayan ve bugün “Yaşamı İyileştiriyoruz” sloganıyla ülkenin birçok iline yayılan Biyobozunur Atık Projesini hayata geçirdi. “Topraktan Toprağa Biyobozunur Atık Yönetim Projesi”, pazar yerlerinde ortaya çıkan sebze meyveden oluşan biyobozunur gıda atığının komposta dönüştürülüp kullanılmasıyla toprağın iyileştirilmesini, çiftçiye destek olmayı ve sağlıklı gıda üretimine katkı sağlamayı içeren rejeneratif (onarıcı) tarım projesi.
Baybara Demir aynı zamanda HBO Max tarafından “Dünyanın 12 Sıfır Atık Şefi” belgeseline konu olan Türkiye’den tek şef. Ocak 2023’te düzenlenen DLD Münih Konferansında Aenne Burda Yaratıcı Liderlik Ödülü‘ne layık görülen Baybara Demir, 2006 yılından bu yana cesur, iyimser, yenilikçi, yaratıcı ve ilham veren niteliklere sahip kadınlara takdim edilen bu ödülü ilk kez Türkiye’ye taşıyan isim oldu.
“2019 Toprağın Kadınları” Türkiye Birincisi: Ebru Baybara Demir