Feminist hareketin sinemadaki en önemli temsilcilerinden, Agnès Varda, feminizm ve kadın haklarına vurgu yapan filmleri ile tanınıyor. Varda’nın yaşam öyküsünü ve filmlerini mercek altına aldık.
1928 yılında Brüksel’de doğan Agnès Varda’nın babası Anadolu’dan göçen bir Rum; annesi ise Fransalı. Çocukluğunun ilk yıllarını Belçika’da geçirdikten sonra önce Sete’ye, daha sonra da Paris’e gitti. Sorbonne Üniversitesi’nde ve Louvre Okulu’nda okudu. Jean Vilar yönetimindeki Théâtre national populaire ’de çalışmaya ve fotoğrafla ilgilenmeye başladı. Daha sonra evleneceği yönetmen Jacques Demy ile tanıştı.
Varda sinemaya, büyüdüğü Sète yakınındaki bir kasabada yaşayan balıkçıların öyküsünü anlatan Paralel Yaşamlar (La Pointe Courte, 1954) ile adım attı. Ünlü sinema tarihçisi Georges Sadoul tarafından Fransız Yeni Dalga akımının öncülerinden biri olarak değerlendirilen Paralel Yaşamlar’dan sonra beş kısa belgesel yaptı.
Bunların ardından gelen ilk başyapıtı 5’ten 7’ye Cléo (Cléo de 5 à 7, 1962) Cannes Film Festivali Altın Palmiye adayı oldu. Agnès Varda’nın en sevilen filmlerinden 5’ten 7’ye Cléo aynı zamanda Fransız Yeni Dalga akımının en önemli filmlerinden kabul ediliyor. Genç ve güzel bir şarkıcı olan Cléo’nun kanser olduğunu öğrendikten sonraki iki saatini anlatan film, izleyiciyi güzelliğin ve aşkın ölüm karşısındaki kırılganlıklarıyla yüzleştiriyor.
Simone de Beauvoir’ın kürtaj hakkı için yazdığı manifestoya imza atan 343 kadından biri olarak feminist harekette etkin olarak yer alan Varda, 1975’te Kadınların Cevabı: Bizim Bedenimiz, Bizim Cinsiyetimiz (Réponse de Femmes: Notre Corps, Notre Sexe) adlı kısa belgeseli çekti. Belgeselde bir grup kadın Varda’nın onlara sorduğu “Kadın olmanın anlamı ne?”, “Cinsiyet rollerini nasıl yaşıyorsunuz?” gibi sorulara yanıt arıyor.
https://vimeo.com/308638929
Diğer pek çok Fransız Yeni Dalga yönetmeni gibi, Varda da kamerayı bir ‘kalem olarak’ kullanan auteur teorisinden etkilenmiştir. Varda, bir filme katkıda bulunan sinematograf, senaryo yazarı, yönetmen gibi rolleri ayırmak yerine, tüm rollerin daha uyumlu bir bütün oluşturması için aynı anda birlikte çalışması gerektiğine ve filmin tüm öğelerinin mesajına katkıda bulunması gerektiğine inanıyor.
Varda, 1990’lı yıllarda, kaybettiği eşi, ünlü yönetmen Jacques Demy’ye adadığı belgeseller yaptıktan sonra 2000’li yıllarda Toplayıcılar (Les Glaneurs et la Glaneuse, 2000), iki yıl sonraki devam filmi Toplayıcılar… İki Yıl Sonra ( Les Glaneurs et la Glaneuse: Deux Ans Après, 2002), Agnès’in Plajları (Les Plages D’Agnès, 2008), fotoğraf ve yerleştirme sanatçısı JR ile birlikte yaptığı Mekânlar ve Yüzler (Visages, Villages, 2017) ve 2019 Berlin Film Festivali’nde gösterilen özyaşam öyküsü Agnès, Varda’yı Anlatıyor (Varda par Agnès) ile yeni kuşakların hayranlığını topladı.
65 yıldır sinema yapan Agnès Varda, Legion d’Honneur, René Clair Ödülü, Onursal Oscar gibi yüzlerce ödüle layık görüldü.
Varda’nın filmleri, çoğunlukla kadın kahramanların hikayelerini kadın perspektifinden anlattığı ve sinemada özgün bir ‘kadın sesi’ yarattığı için feminist olarak kabul edilir. Filmlerinin çoğu, marjinalleşmiş veya toplumun reddettiği kahramanlara odaklanır.
Varda, 2017 Cannes Film Festivali’nde 82 kadın sinemacı ile birlikte kırmızı halıda yürüyerek sinema sektöründe kadınların hala çok az temsil edildiğine dikkate çekmişti.
Varda’nın filmleri İstanbul Modern’de
17. Uluslararası Filmmor Kadın Filmleri Festivali kapsamında, İstanbul Modern Sinema’da, 7 – 24 Mart 2019 tarihleri arasında Agnès Varda retrospektif film gösterimleri yapılıyor. Varda’nın bugüne kadar yapılmış en geniş kapsamlı toplu gösterimi olan “Agnès Hakkında Her Şey” programının gösterim gün ve saatlerini buradan inceleyebilirsiniz.
17. Uluslararası Filmmor Kadın Filmleri Festivali’yle ilgili detaylı bilgiye ise buradan ulaşabilirsiniz.
