İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırısı hız kesmeden devam ederken ve sivil ölümler artarken Kanada’nın tepkisiz kalması, Feminist Uluslararası Yardım Politikası kapsamında verdiği feminist taahhütlerinin samimiyetine gölge düşürdü.
Kanada’nın Feminist Uluslararası Yardım Politikası neden Filistinli kadınlar için de geçerli olamadı?
“Barış ve refah her insanın doğuştan hakkıdır.”
Dönemin Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland, Kanada’nın Feminist Uluslararası Yardım Politikası’nı (FIAP) bu sözlerle tanıtıyordu.
2017 yılında başlatılan politika, Kanada’nın uluslararası yardım konusunda, kadınların cinsel ve üreme haklarını koruma taahhüdü de dahil olmak üzere, açıkça feminist bir yaklaşım benimseyeceğini garanti ediyordu. Pek çok kişi bunu STK’ların ve diğer uluslararası ortakların geçmişteki çalışmalarına dayanan ileri görüşlü bir politika olarak değerlendirdi.
Ancak bu yaklaşımın bazı eksik yönleri de vardı. Feminizmin bulanık tanımı, kadınların gerçekte karşılaştıkları eşitsizliklerle yüzeysel olarak ilgilenmesi, feminizme neoliberal bir yaklaşım getirerek Küresel Güney’deki sorunları çözmeye çalışması ve bu sorunların ilk etapta nasıl ortaya çıktığıyla çok az ilgilenmesi nedeniyle eleştirildi.
İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırısı hız kesmeden devam ederken ve sivil ölümler artarken Kanada’nın tepkisiz kalması feminist taahhütlerinin gücü ve samimiyeti konusunda şüphe uyandırıyor. Dahası, ülkenin İsrail’e askeri teçhizat satmaya devam etmesi, Kanada’nın belirtilen feminist değerlerinin Filistinlileri bir kenara iten siyasi çıkarlarla çatıştığını gösteriyor.
Dışişleri Bakanı Mélanie Joly kısa bir süre önce İsrail’e yaptığı ziyarette Hamas tarafından cinsel şiddete maruz bırakılan İsrailli mağdurlarla dayanışma içinde olduğunu ifade etti ve 1 milyon dolar destek verileceğini açıkladı. Joly, fonun yanı sıra İsrailli kadınlara yönelik cinsel şiddet suçlarının soruşturulmasına yardımcı olmak üzere RCMP’ye de destek teklif etti.
Aralık ayında Joly, 7 Ekim 2023 tarihinde Hamas tarafından işlenen tecavüz iddialarına cevaben güçlü kınamalar yayınladı.
Şubat 2023’te Joly, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaş sırasında işlenen cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin soruşturulması ve kovuşturulması için Kanada’nın desteğinin yanı sıra Ukraynalı cinsel saldırı mağdurları için milyonlarca dolar yardım sözü verdi.
Kanada aynı şeyi askeri ve cinsel şiddete maruz kalan Filistinli kadınlar için de yapacak mı?
Filistinli kadınların hakları uzun süredir görmezden geliniyor
Joly, Şubat 2024’te Gazze’de Filistinli kadınlara karşı işlenen cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti kınadı, ancak şiddetin faillerinin kim olduğunu açıkça belirtmedi.
Joly’nin açıklaması, Birleşmiş Milletler uzmanlarının “Gazze Şeridi ve Batı Şeria’da Filistinli kadın ve kız çocuklarının maruz kalmaya devam ettiği korkunç insan hakları ihlallerine ilişkin inandırıcı iddialar” karşısında duydukları endişeyi dile getirmelerinin ardından geldi. Uzmanlar, İsrail güçleri tarafından Filistinli kadın ve kız çocuklarına yönelik keyfi infazlar, cinayetler, gözaltılar ve cinsel istismar raporlarına atıfta bulundular.
Son gelişmelerden önce bile Kanada’nın İsrail’in eylemlerini desteklemesi uzun zamandır FIAP’ın önemli bir zaafiyeti olarak tanımlanıyordu.
FIAP’ın barış ve güvenlik bölümünde Kanada, “uluslararası ve çok taraflı ilişkilerde kadınların ve kız çocuklarının insan haklarına saygı gösterilmesini ve bu hakların korunmasını” savunmayı taahhüt ediyor. Ayrıca, kadınların ve kız çocuklarının güvenliğinin barışın sağlanmasında kilit adımlardan biri olduğu belirtiliyor.
Gazze’de bu güvenlik sağlanamıyor. İsrail’in bombardımanı ve giderek sıkılaştırdığı abluka, çoğu kadın ve çocuk olmak üzere 31,000’den fazla insanın ölümüne neden oldu. Hayatta kalanlar ise sürekli tehdit altında ve temel tıbbi yardım, gıda ve suya erişimden yoksun olarak yaşamakta. Gazze’nin toplam nüfusunun yüzde 85’inden fazlası – yaklaşık 1,9 milyon sivil – evlerinden oldu.
Filistinli kadınlar da artan cinsel şiddet riskiyle karşı karşıya. Cinsel şiddetin hem İsrailli hem de Filistinli kadınlara karşı bir savaş aracı olarak kullanıldığına dair güvenilir raporlar bulunuyor.
Gazze’de üreme sağlığı vahim durumda
FIAP, tam kapsamlı üreme sağlığı hizmetlerini, kadınların ve kız çocuklarının eşitliğinin ve güçlendirilmesinin anahtarı olarak tanımlar.
Gazze’de bu haklar her gün kuşatma altında.
Gazze’de tahminen 50.000 hamile kadın düşük, ölü doğum ve anne ölümü riski altında. Bu durum kısmen İsrail’in sağlık tesislerine yönelik saldırılarından kaynaklanmakta. Bu saldırılar sadece doğrudan can kayıplarına yol açmakla kalmıyor, aynı zamanda doğum öncesi ve doğum bakımına erişimi de ciddi şekilde kısıtlıyor.
Kadınlar uygun tıbbi bakım almadan doğum yapıyor. Bu durum kendilerinin ve bebeklerinin hayatlarını riske atıyor, anne ve bebek ölüm oranlarının artmasına katkıda bulunuyor.
Yaygın gıda krizinin üreme ve anne sağlığı üzerinde de etkileri vahim. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, 155.000’den fazla hamile kadın ve emziren annenin beslenme konusundaki hassasiyeti konusunda endişelerini dile getirdi.
Yetersiz beslenme, emzirmeyi tamamıyla engellemese de zorlaştırabilir ve bebek mamasına erişim zor (ve bazıları için imkansız). Yüksek fiyatlar ve insani yardımların ulaştırılmasındaki gecikmeler ve kısıtlamalar nedeniyle bu durum daha da kötüleşti. Yetersiz beslenme anne sağlığını etkilediği gibi, annelerin ve çocuklarının sağlığı açısından da uzun vadeli sonuçlar doğurabilir.
Kanada harekete geçmeli
Ülke çapındaki protestolar da dahil olmak üzere artan kamuoyu baskısının ardından Kanadalı yetkililer “ateşkes” kelimesini ilk kez Aralık ayında, savaşın başlamasından iki ay sonra telaffuz etti. Bunu 12 Aralık 2023’te bağlayıcı olmayan bir BM kararı oylamasında yaptılar.
Bu arada Kanada’nın İsrail’e askeri teçhizat ihracatı devam etmekle kalmadı, Ekim ayından bu yana artış gösterdi. Global Affairs Canada bu ihracatın sadece öldürücü olmayan ekipmanlar için yapıldığını iddia ediyor.
Ama sonuçta tüm bunlar İsrail’in askeri kapasitesine katkıda bulunuyor ve Kanada’nın barışın inşasına yönelik taahhütlerinin meşruiyetine zarar veriyor. En önemlisi kadın ve kız çocuklarının haklarının korunmasına yönelik taahhütlerinin Filistinlileri de kapsayıp kapsamadığı sorusunu gündeme getiriyor.
Yazının tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynak: Conversation