Maya Portakal Bitargil, Peggy Guggenheim’dan Dasha Zhukova’ya, Sadberk Koç’tan Oya Eczacıbaşı’ya geçmişin ve günümüzün en iddialı kadın koleksiyonerlerini yazdı.
Maya Portakal Bitargil
Mesele estetik olunca… Mesele kültür olunca… Kadın koleksiyonerler şapka çıkarttırır sanat dünyasına…
Ruhun zengin olmasından geçer koleksiyoner olabilmek… Kalıplara sığmamak, özgür ruh, cesaret, iddia ve fark yaratmak gerekleridir. Bu özellikler bir kadında vücut bulduğunda koleksiyon da bir başka mertebeye geçer, işin doğası gereği…
Bu hafta sizi dünya sanat tarihinde yer etmiş, en önemli kadınlarla buluşturuyoruz. Küçük bir zaman yolculuğu yapıp, 1930’lu yıllara uzanalım. Hikayeye Gertrude Vanderbilt Whitney ve Peggy Guggenheim’la başlamak doğru olur…
Gertrude V. Whitney, heykeltıraş, sanat simsarı ve “Whitney Amerikan Sanat Müzesi”nin kurucusudur. Çağdaş sanatın mihenk taşlarından olan bu müzenin kuruluş tarihi 1931’e dayanıyor.
Bohem bir hayat süren Amerikalı milyarder Peggy Guggenheim’la devam edelim. Sanat tutkunu bu kadın dünyaya meydan okur… “Nasıl” derseniz: Venedik’teki Büyük Kanal’ı gerçekten “büyük” yapan unsurlardan biri olan The Peggy Guggenheim Koleksiyonu’nu duymayan kaldı mı? Bu önemli modern sanat müzesi, Guggenheim’in eviydi. 1949’da satın aldığı Palazzo Venier dei Leoni’yi iki sene içerisinde müzeye çeviren Guggenheim, bu sarayda aralarında Miró, Picasso’ya, Kandinsky, Gorky gibi sanatçıların eserlerinin de bulunduğu koleksiyonunu sergilemeye başladı. Günümüzde hâlâ tüm sanat dünyası bu koleksiyon karşısında hazır olda duruyor…
Tam şu noktada Sadberk Hanım’dan da bahsetmeliyiz…
Uluslararası başka bir örneği ülkemizden Türkiye’den verebiliyor olmaktan mutluyum… Sanat sevgisi ve tutkusuyla yaşamış, örnek olmuş kıymetli Sadberk Koç…
Vehbi Koç Vakfı tarafından koleksiyonu Türkiye’nin ilk özel müzesi haline 1980 yılında geldi. Sonrasında Sevgi Gönül’ü sevgiyle, alkışla anmalıyız… Ve Suna Kıraç…
Yine tüm dünyaya örnek gösterilen kadın koleksiyonerlerimizdendir; sayesinde Pera Müzesi 2007’de açıldı.
Sansasyonel Müzayede Alımlarının Yıldızları
Günümüzde otoritelerle devam edelim… İddialı bir isim Miu Miu markasının yaratıcısı 70 yaşındaki Miuccia Prada. Bayan Prada, soyadından da anlaşılacağı gibi Prada’nın sahibi. Moda tasarımcısı ama asıl tutkusu sanat. Öyle ki aralarında Louise Bourgeois, Jeff Koons’un eserlerinin bulunduğu koleksiyonunu Fondazione Prada’da sergiliyor. Modanın insan ilişkisinde en hızlı dil olduğuna inanıyor Miuccia. En önemli iş insanları arasında yer alıyor. Ama sanatın yeri başka… “Hayatın ta kendisi” diyor bu sevgisini anlatırken…
Yine aynı yaştaki Alice Walton… Walmart’ın kurucusu Sam Walton’ın kızı… “Crystal Bridges Museum of American Art”ın kurucusu… Birçok dönem ve stili kapsayan sanat koleksiyonunda Georgia O’Keefe’den Jean Michel Basquiat’nın şahaselerini sergiliyor Bentonville Arkansas’da…
60 yaşındaki İtalyan Patrizia Sandretto 1990’lardan bugüne tutkuyla sadece çağdaş sanat eserlerini topluyor. Anish Kapoor’dan Paul McCarthy’e yıldız isimlerle yetinmeyip genç sanatçılara da bir platfrom yaratan Patrizia, “Fondazione Sandretto de Rebaudengo” altında eğitim programları, sergiler ve atölyelere ev sahipliği yapıyor.
1942 doğumlu Amerikalı Elaine Wynn, Edouard Manet’den Joan Mitchell’e dünya çapında bir eserler sahip. 2 milyar dolarlık servetiyle sansasyonel müzayede alımlarının yıldızı. Öyle ki 2013 yılında Francis Bacon’in ‘Three Studies of Lucian Freud’unu 142.4 milyona aldı… 2016 yılında Lacma’ya elli milyon dolar bağışladı…
Güçlü ve Güzel
Dasha Zhukova
Biraz da gençlere gelelim. Mesela Susi Kenna. Susi, Cindy Sherman, Barbara Kruger gibi yıldızları seçkisinde barındırır. Christie’s, ArtBasel gibi kuruluşlarda çalışmıştır bu genç kadın.
Diğer bir isim ise Daria ‘Dasha’ Zhukova… 1981 doğumlu Dasha, belki de sanat simsarları arasında en sansasyonel isim. Oligark Roman Abramovich’in eski eşi. Yakın zamanda Paris Hilton’ın eski nişanlısı olarak tanıdığımız Yunan milyarder Stavros Niacros ile yeniden dünya evine girdi. 38 yaşındaki Rus güzel, kariyerine moda tasarımcısı olarak başladı. Fakat kısa zamanda rota, sanat alanına yöneldi. 2008 yılında dünya evine girdiği ve dokuz yıl evli kaldığı Roman Abramovich ile birlikte Moskova’da Garage Center for Contemporary Culture’ kurdu. Bu oluşum, 2014 yılında ise ‘müze’ statüsüne yükseldi; ismi “The Garage Museum of Contemporary Art” oldu. 2011 yılından itibaren yine hip kültür-sanat ve yaşam dergisi olan Garage’ı yayımlamaya başladı; Hatırlayalım, dergi Beyonce’nin fotoğrafıyla sansasyonel bir başlangıç yapmıştı. 2016 yılında Metropolitan Müzesi’nin yönetim kuruluna seçildi. Ve bugün, sanat camiasına yön veren isimler arasında gösteriliyor. Genç, güzel, güçlü ve tutkulu bir koleksiyoner…
Ülkemizin Gurur Kaynakları
Günümüzde ülkemizin kadın koleksiyonerlerinden bahsetmeden olmaz… Oya Eczacıbaşı, Nesrin Esirtgen, Ender Mermerci, Vuslat, Sevil ve Güler Sabancı yine tüm dünyaya örnek…
Oya Eczacıbaşı, dünyada az rastlanabilecek kadın müze sahibelerinden… Türkiye’nin ilk modern sanat müzesi İstanbul Modern Müzesi’nin yönetim kurulu başkanı; “dünyanın en etkili kadınları” listelerinde arasında ismi geçer…
Nesrin Esirtgen, aralarında Erol Akyavaş, Canan Tolon gibi modern ve çağdaş sanatın öncü isimlerinin başyapıtları ve nicelerine ev sahipliği yaptığı ‘Nesrin Esirtgen Koleksiyonu’nu sanatseverlerle buluşturmak ve genç yetenekleri desteklemek adına vakıf kurarak, bir platform yaratmıştır…
Ender Mermerci; Oryantalist ve klasik Türk resim sanatındaki şaheserlerinin koleksiyoneridir… Aralarında Şeker Ahmed Paşa, Osman Hamdi Bey gibi isimlerin başyapıtları koleksiyonun yıldızlarındandır…
Vuslat Doğan Sabancı koleksiyonu, Bernard Buffet’den İbrahim Çallı’ya Hikmet Onat’ın eserlerine varıncaya dek birden çok döneme ev sahipliği yapar…
Sevil Sabancı; kıymetli babası Sakıp Sabancı’nın kurucusu olduğu SSM müzesinden bağımsız, çağdaş sanat koleksiyonu ile örnektir; heykele olan merakı ve sevgisi bambaşkadır.
Sözün özü: Koleksiyoner olmakta finansal güç hiçbir zaman yeterli olmamıştır… Vizyon sahibi olmak; bilgi ve konuyla ilgili bilgili insanlarla çevrili olmak işin önemli unsurlarındandır. Ancak meselenin aslı
duygudur…
Hakiki koleksiyoner duyguludur ve tutkusu ile fark yaratır… Hele söz konusu kadınsa misli misli kuvvetlenir bu iş…