İyileştirilmiş ve güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüşün yol haritası olma özelliği taşıyan metin bugün 6 lider tarafından imzalandı. Peki, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem için hazırlanan mutabakat metni kadınlara ve LGBTİ+ bireylere neler vadediyor?
İçinde İstanbul Sözleşmesi’nin ve “toplumsal cinsiyet” kavramının geçmemesini eleştiren kadın hakları ve LGBTİ+ aktivistleri, metni “talihsizlik” olarak niteliyor.
CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve Demokrasi ve Atılım Partisi temsilcilerinin uzlaştığı “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni” yarın 6 siyasi partinin genel başkanının katıldığı ortak açıklama ile kamuoyuna duyurdu.
Kadın haklarına ilişkin alınacak önlemler ve yapılacak iyileştirmelere ilişkin hedefler açıklanırken salondaki kadınlar kuvvetli bir şekilde alkışladı, salondan “İstanbul Sözleşmesi” sesleri yükseldi.
Kapakla birlikte 23 sayfadan oluşan mutabakat metni “Giriş”, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemin Temel Esasları” olmak üzere iki bölümden oluşuyor.
Güçlendirilmiş parlamenter sistem önerisinde yer alan kadın hakları için önemli bazı önemli düzenlemeler şöyle:
Kadın erkek eşitliği devlet politikası olacak
Kadınlar; eğitim, çalışma hayatı ve karar alma mekanizmalarına katılma gibi büyük sorunlarla ve eşitsizliklerle karşı karşıyadır. Çoğulcu demokratik siyasal sistemin inşası ve güçlü bir toplum yapısı için kadının sosyal, siyasal ve ekonomik durumunun güçlendirilmesi esastır.
Bu amaçla toplumun ve yaşamın her alanında, tüm karar alma mekanizmalarında kadın-erkek eşitliğini sağlamak ve korumak öncelikli bir devlet politikası haline getirilecek; bu konuda yasal ve yapısal gereklilikler sağlanacaktır.
Kadına yönelik şiddete karşı uluslararası sözleşmeler etkin şekilde uygulanacak
Kadına yönelik şiddetle etkin şekilde mücadele edilecek, şiddetin önlenmesi adına uluslararası sözleşmeler ve ulusal mevzuat hükümleri etkili şekilde uygulanacaktır. Kadına karşı işlenen suçlarla ilgili Türk Ceza Kanunu’nda gerekli düzenlemeler yapılacaktır. Failler için caydırıcı cezalar öngörülecek, cezaların seçenek yaptırımlara çevrilmesi engellenerek infazının derhal uygulanması sağlanacak, uygulanan indirim sebepleri yeniden düzenlenecektir.
Eğitim müfredatına ilkokul birinci sınıftan itibaren insan hakları ve kadın-erkek eşitliği dersleri konulacaktır.
Kadınlar için adaletli bir çalışma hayatı sağlanacak
Kız çocuklarının eğitim hakkı güvence altına alınacak ve bu hakka erişimin önündeki tüm engeller kaldırılacaktır.
Adaletli bir çalışma hayatı için kadınların güvenceli çalışma, eşit işe eşit ücret, iş-özel yaşam dengesinin kurulmasına yönelik, uluslararası standartlar doğrultusunda, gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
Kadın yöneticilerin sayısı artırılacak
Kamu yönetiminde kadın yöneticilerin sayısı arttırılacak. Kamu görevine alınmada her kademede liyakat ve eşitlik ilkeleri hâkim kılınacak, şeffaflık sağlanacak. Mülakat uygulamalarına son verilecek.
Kadın hakları aktivistleri mutabakat metnini eleştiriyor
Medyascope’a konuşan EŞİK Gönüllüsü Sevinç Ünal, hazırlanan metinde İstanbul Sözleşmesi’nin ve “toplumsal cinsiyet” kavramının geçmemesini eleştirdi.
“Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş ilkeleri üzerinde çalışma yürüten altı muhalefet partisinin temsilcileriyle ekim ayından bu yana EŞİK olarak teker teker görüşmüştük. Kadınların taleplerini ilettik. Olmazsa olmazlarımızın altını çizdik. ‘Eşit yurttaşlık’, ‘eşit temsil’ ve ‘5 Acil Talebimizin’ mutabakat metninde yer almasını, kadınlar ve haklarının teferruat değil, konunun özü olduğunu ve tüm muhalefeti bu gerçeği görmeye ve buna uygun davranmaya çağırdık. İstanbul Sözleşmesi ve toplumsal cinsiyet kavramı geçmemiş, metnin zayıf yönleri diyebilirim, altı parti bu konuda uzlaşamamış. Arka planda işlerin zorluğunu tahmin edebiliyorum.”
EŞİK üyesi ve hak savunucusu avukat Selin Nakıpoğlu ise Türkiye’nin yeni kararlarından bahsedilirken metinde kadın ve LGBTİ+’lara yer verilmemesini “talihsizlik” olarak değerlendirdi.
Kadın ve LGBTİ+’ların durumunun bugünden farklı olmayacağını düşündüğünü belirten Nakıpoğlu, “Yarına dönüş olarak tahayyül ettikleri Türkiye’de kadın ve LGBTİ+’lar yine yok. ‘Gündemimiz bu değil’ gibi bir konu yok. Bütün ayrımcı politikalar bu iki kesim üzerinden yapılırken, böyle bir metinin bu kadar zayıf olması talihsizce. İstanbul Sözleşmesi’nin adı geçmiyor, ‘toplumsal cinsiyet eşitliği’ bile diyemediler. Demek ki çok da farklı bir değişim yok, farklı günler bizi beklemiyor. Bu sebepten dolayı hem talihsiz bir fotoğraf hem de talihsiz bir metin” diye konuştu.
“6 siyasi parti hükümetin nefretine karşılık büyük bir sessizlik politikası güdüyor“
Duvar’a konuşan gazeteci ve LGBTİ+ hakları aktivisti Yıldız Tar, ise ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni’ içinde LGBTİ+’lara yer verilmemesini şöyle değerlendirdi:
“Bir yandan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni’nde geçmişe, eskiye dönüş değil, ‘yeni ve yenilik’ derken, eskiden çok daha geri bir pozisyona düşülmüş oldu.”
“Türkiye’de “LGBTİ+ haklarını unutmak” diye bir durumun mümkün değil. Hükümet unutturmamak için her türlü kampanyayı, nefret söylemini devreye sokuyor. Buna karşılık hükümete alternatif bir yaklaşım gösterdiğini söyleyen 6 siyasi partinin hükümetin nefretine karşılık büyük bir sessizlik politikası güdüyor olması da Türkiye’de demokrasi açısından üzücü. LGBTİ+’lar açısından değil çünkü demokratik bir düzen hedefleniyorsa, temel hak ve özgürlüklerin merkezde olduğu bir sistem hedefleniyorsa, LGBTİ+ haklarından bahsetmeme lüksü yok. İnsan hakları, hak ve özgürlükler bir bütündür. LGBTİ+ hakları da bunun bir parçasıdır. Bu istediğiniz kısmını alacağınız, işinize geleni bırakacağınız yamalı bir bohça değil.”
“Eksik bir çalışma”
Duvar’a konuşan Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği (SPOD) Siyasal Katılım Koordinatörü Zarife Akbulut ise daha öncesinde aralarında CHP, İYİ Parti ve DEVA’nın olduğu siyasi partilerle toplumsal cinsiyet eşitliği üzerine görüşmeler gerçekleştirdiklerini hatırlattı. Akbulut, bu görüşmelere rağmen açıklanan ortak metinde “cinsiyet eşitliği” ifadesinin yer almamasına karşın CHP’nin reklam panolarına astığı afişleri hatırlatarak şunları söyledi: “CHP’nin de bu konuda reklam afişleriyle sözünü ettiği bir talepti. Partiler, demokratik bir açılım hedefliyor ise eksik kalındı. Demokrasinin olmazsa olmazlarından bir tanesi bütün toplumsal kesimlerin ittifak içerisinde ilkesel olarak yer alması. 30 yıllık LGBTİ+ hareketinde en önemli taleplerden bir tanesi, eşit yurttaşlık talebi. Metinde önerilerin görünmemesi, en basit haliyle eksik bir çalışma.”