Gökçe Uysal, Aysun Hızıroğlu Aygün ve Selin Köksal’ın İstanbul Politikalar Merkezi için kaleme aldığı politika notu, pandemiyle erkeklerin ev işi sorumlulukları artsa da bunun kadınlar üzerindeki eve içi ve sorumluluk ve çocuk bakım yükünü hafifletmediğini ortaya koyuyor.
IPM Araştırmacısı Gökçe Uysal, İstanbul Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Aysun Hızıroğlu Aygün ve Bocconi Üniversitesi doktora öğrencisi Selin Köksal’ın yazdığı “Covid-19 pandemi̇si̇nde toplumsal ci̇nsi̇yet eşi̇tsi̇zli̇ği̇: Ev i̇şleri̇ni̇ ki̇m yaptı? Çocuklara ki̇m baktı?” başlıklı politika notu Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi tarafından yayınlandı.
Politika notunda, TÜBİTAK tarafından desteklenen “COVID-19 Pandemisinde İşgücü Piyasası, Gelir Kayıpları ve Hane İçi Üretim” başlıklı proje çerçevesinde yapılan anket verileri kullanılarak pandeminin hane içi üretim ve iş bölümü üzerindeki etkileri inceleniyor.
Araştırmada öne çıkan veriler şöyle:
- Salgın esnasında ise ev işlerinden sorumlu olduğunu söyleyen kadın katılımcıların payı yüzde 77’den yüzde 71’e gerilemiştir. Erkek katılımcılar arasında eşiyle bu sorumlulukları paylaştığını söyleyenlerin oranı yüzde 13’ten yüzde 18’e, kadın katılımcılar arasında ise yüzde 10’dan yüzde 16’ya yükselmiştir.
- Salgın esnasında ev işlerinden sorumlu olmadığını söyleyen erkek katılımcıların oranı yüzde 82’den yüzde 75’e gerilemiştir. Buna karşın kadınların ev işi sorumluluklarında hemen hemen hiçbir değişiklik olmamıştır. Diğer bir deyişle, erkeklerin ev işi sorumluluklarının artması, kadınların sorumluluklarının azalmasına yardımcı olmamış, kadınlar yükün büyük kısmını taşımaya devam etmiştir.
- Salgın esnasında çocuk bakım sorumluluğunu tek başına taşıdığını beyan eden kadınların oranı yüzde 72’den yüzde 62’ye tam 10 yüzde puan gerilemiştir. Buna paralel olarak katılımcının eşiyle birlikte çocuk bakım sorumluluğunu sırtladığını söyleyenlerin payı hem kadınlar hem erkekler arasında artmıştır. Kadınların çocuk bakım sorumluluklarını eşleriyle daha sıklıkla paylaşmaya başladıkları söylenebilir.
- Salgın öncesi dönemde çocuk bakımında annelerin bakım sorumluluklarını yüklenme sıklığının yüzde 94 olduğu görülmektedir. Buna karşın çocuk bakımı sorumluluğu olan erkeklerin payı sadece yüzde 22’dir. Salgın esnasında erkek katılımcıların bu görevleri üstlenme oranları salgınla beraber anlamlı bir artış göstermiştir.
Kadın katılımcılar için ise görev paylaşımında herhangi bir değişim olmamıştır. Kadın katılımcıların çocuk bakım sorumluluğu olma sıklığı yüzde 94’te sabit kalmış, erkek katılımcılar arasında ise yüzde 22’den yüzde 31’e yükselmiştir. Salgın sırasında çocuk bakım sorumluluklarının bir kısmı erkekler tarafından karşılansa da, bu değişim kadınların üzerindeki çocuk bakım yükünü hafifletmemiştir.
- Veriler incelendiğinde yaşlı bakım sorumluluklarının ağırlıklı olarak kadınlar tarafından üstlenildiğini, salgın esnasında da bu işbölümünde bir değişiklik olmadığını göstermektedir.
Sonuçlar ve Politika Önerileri
Verilerden yola çıkarak varılan sonuçlar ve politika önerileri şöyle:
- Pandemi esnasında erkeklerin sorumlulukları artıyor olsa da kadınların sorumluluklarının azalmıyor olması, erkekler işgücüne döndükçe bu tür paylaşımların azalacağına işaret ediyor olabilir. Başka bir deyişle, kapanan iş yerleri açılırken dahi, sosyal mesafelendirme önemleri devam ettiği sürece kadınların evde kalarak artan hane içi üretimi sırtlanmaya devam edecekleri sonucuna varılabilir.
- Bu koşullar altında kadınların işgücü bağlılıklarının zayıflayacağı, işgücü açısından önem arz eden bazı becerilerinin değer kaybedeceği, kısaca hem arz hem talep taraflı yıpranmalar olabileceğini tahmin etmek zor değildir. Bu durumda pandeminin hem kadınların işgücüne katılım kararları hem de iyi oluş halleri üzerinde orta ve uzun vadeli etkileri olması kaçınılmazdır.
- Türkiye’de kadınların ekonomik hayata katılımlarının, pandemi öncesi dönemde de, benzer gelişmişlik seviyesine sahip ülkelerdekine kıyasla çok daha geride olduğu bilinmektedir. Pandemi bu durumun vehametini artırmıştır. Türkiye’nin ekonomik ve sosyal açıdan gelişmesi ve yüksek gelir seviyelerine erişebilmesi için kadınların ekonomik hayata katılımlarının önünün açması elzemdir. Bu bağlamda pandeminin kadınların üstüne getirdiği ek yüklerin kalıcı hale gelmemesi için politika tasarımlarında kadınların ekonomik hayata katılımlarının özendirilmesi şarttır.
Politika notunun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.