Rusya’nın son bağımsız televizyon kanalı TV Rain’in kapanmasıyla ülkeden ayrılmak zorunda kalan gazeteci Ksenia Mironova, yaptırımların Putin’e, savaşa karşı olanları, muhalif oldukları için Rusya’dan ayrılmak zorunda kalanları kötü etkilediğini söylüyor.
İnsan hakları ve kadın hakları odaklı habercilik yapan Ksenia Mironova, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik başlattığı savaşın ardından çalıştığı, ülkenin son bağımsız televizyon kanalı TV Rain’in kapanmasıyla ülkeden ayrılmak zorunda kaldı.
Kendisi gibi gazeteci olan ve bir yıldır ‘casusluk’ gerekçesiyle hapiste olan eşi hala Rusya’da.
Mironova şimdi Gürcistan’da.
Mironova’nın çalıştığı TV Rain, geçen yaz Rusya’daki pek çok bağımsız medya kuruluşunun başına geldiği gibi ‘yabancı ajan’ ilan edildi.
T24’ten Melis Karaca’ya konuşan Mironova, savaşın ilk iki haftası TV Rain’de aralıksız çalıştıklarını ancak hükümetin medyaya uyguladığı her yasakla daha da sınırlandıklarını anlattı.
Rusya’da ‘yabancı ajan’ ilan edilmenin bir medya kurumu için anlamını şöyle özetliyor Mironova.
“Bu durumda internet sitemizdeki her metinde, YouTube kanalımızdaki her yayının başında, önce 15 saniyelik ‘Bu yayın yabancı ajan medya tarafından yapılıyor’ ifadeleri yer alan bir şerit geçiyor. Televizyon kanalımızın TikTok ve Twitter hesapları açamıyorduk çünkü 15 saniyelik zorunlu şerit geçtiğinde ya da zorunlu metin yazıldığında içeriğe yer kalmıyordu. Yabancı ajan ilan edildiğinizde hükûmetten isimler de size görüş vermek istemiyor, aslında son 5-6 yıldır bağımsız medyaya konuşmayı pek istemiyorlardı da şimdi daha çok arttı. Benim için en önemlisi, basın kartımdı. Mesela propaganda medyası mensupları normal basın kartı alabilirken benim basın kartımda bir şerit var. Yabancı ajan kurumunun çalışanı olduğumu belirtiyor.”
“İnternet üzerinden ve telefonla taciz ve tehdit ediyorlar”
Kişilerin de yabancı ajan ilan edilebildiğini söyleyen Miranova, bunun günlük hayata yansımalarını ise şöyle anlatıyor:
“Kişiler de ‘yabancı ajan’ olabiliyor. Bu kişinin ‘yabancı ajan medya’yı temsil ettiğini söylüyorlar. Üç ayda bir belgeler hazırlamanız, harcadığınız her doları belirtmeniz ve bu belgeleri hükûmete teslim etmeniz gerekiyor. Kişisel sosyal medyanızda, yazışmalarınızda her mesajınızda zorunlu ‘yabancı ajan’ açıklamasını yazmanız gerekiyor. Örneğin meslektaşım Sonya Groysman da Rus hükûmeti tarafından yabancı ajan ilan edildi. İki kişiden fazla olan her yazışmada ‘yabancı ajan’ ifadesini belirtmesi gerekiyor. Mesela annesi ve babasının olduğu bir grupta dahi, iki kişiyi geçtiği için bunu belirtmesi gerekiyor. “Bu mesaj bir yabancı ajan tarafından yazılmıştır. Selam anne, selam baba” gibi.”
Yabancı ajan ilan edilen kadınların tacize maruz kaldığını belirten Marinova, hükümetin bu konuda hiçbir önlem almadığını anlatıyor:
“Rusya’da bir resmi olmayan ‘Male State’ (Erkek Devlet) diye bir organizasyon var. Kadınları, feministleri internet üzerinden tehdit ediyorlar. Gerçek hayatta bir şey yapmıyorlar ama internet üzerinden ve telefonla taciz ve tehdit ediyorlar. Hükümet bu konuda hiçbir şey yapmıyor. Bu organizasyon için ‘yabancı ajan’ ilan edilmek bir sinyal gibiydi. ‘Bu kadınlara her şeyi yapabiliriz’ diye düşünüyorlardı. Korkunçtu. Ancak hiçbiri şu an yaşananlar kadar değil.”
“Gitme kararı verdik”
Putin, Ukrayna’ya karşı savaş ilan ettiği 24 Şubat’ta, haber merkezindeki havayı şöyle aktarıyor Mironova:
“Bu savaş başladığında hükûmet, medya kuruluşlarının ‘savaş’ ifadesini kullanmasını yasakladı. ‘Özel askeri operasyon’ demeniz gerekiyordu. Rus ordusuna karşı herhangi bir ifadenin yer alması da yasaktı aynı zamanda Ukrayna’dan fotoğraf ve video görüntüsü paylaşmamıza da izin verilmiyordu. Tabii bu bir televizyon kanalı için çok saçma. İnsanların Ukrayna’dan bu korkunç fotoğrafları görmesinden korkuyorlardı. ‘Sahte’ bilgilerle ilgili yeni bir karar alındı. ‘Sahte bilgi yaymak’ suçundan 15-20 yıl hapis cezası alabilirdiniz ve tabii ki ‘sahte’ onlar için her bilgiyi kapsıyor. Ukrayna’ya ve destek olan ülkelere yardım eden herkesin ‘hain’ olduğunu da söylediler.”
“2 Mart’ta çalışıyorduk. Bir haftadır doğru düzgün uyumamıştım. Bir devlet ajansında TV Rain internet sitesinin engellendiği haberini gördük. Bizi ‘aşırılıkçı’ ilan etmişlerdi. Akşamüstü saatleriydi ve gitmeye karar verdik. Gidebilme şansı olanların gitmesi gerektiğine karar verdik, özellikle de ekran yüzlerinin.”
“Bu ülke için iyi şeyler yaptım”
Mironova savaş nedeniyle izole edilmeye başlayan Rusya’ya yaptırımları bir açıdan doğru bulduğunu söylerken, aktivistleri, savaşa karşı olan insanları da kötü etkilediği konusunda uyarıyor:
“Bir yandan yaptırımların doğru olduğunu düşünüyorum. Rus oligarklara yönelik yaptırımların, Rusya’yı izole eden yaptırımların bir açıdan doğru olduğunu düşünüyorum. Umarım bazı insanlar bir şeyleri anlamaya başlarlar. Ancak diğer yandan bu yaptırımlar sadece sıradan insanları değil, aktivistleri; bu hükümete, Putin’e, savaşa karşı olan, hapishanedekilere yardım eden insanları çok kötü etkiledi. Bu hükümete karşı oldukları için Rusya’dan ayrılmak zorunda kalan insanlar da çok kötü etkilendi. Şu an paraları yok çünkü Visa ve Mastercard Rusya’da çalışmıyor. Korunmasız insanlar çok daha fazla etkileniyor. Hala Rusya’da olan insanlar, savaşa karşı çıkanlar işsiz kalıyor, protesto yapıyor ve hapse atılıyor.”
“Son 20 yıldır propagandaya inanan insanlarda yaptırımların bir şeyleri anlamaya yardımcı olacağını da düşünmüyorum. Onlar şimdi herkesin Rusya’yı yaralamak istediğini, ‘kötü insanların’ olduğunu, Putin’in onlara söylediği her şeye inanıyorlar. Bu yaptırımların Putin savaş başlattığı için değil, Rusya’ya karşı olan kötü insanlar olduğu için yapıldığını düşünüyorlar. Umarım bazıları anlar.”
Mironova, Rusya’ya dönmek istese de şu an için imkansız olduğunu söylüyor:
“Bu ülke için çok şey yaptım. Kadın hakları, insan hakları için yazdım. Bu ülke için iyi şeyler yaptığıma inanıyorum, bu hükümet sayesinde değil, onun karşısında olarak. Geri dönmeli ve onların yok ettiği her şeyin yeniden inşasında bir parça olmalıyım. Ancak tabii şu an imkansız.”