Sudan’da 30 yıllık diktatörlüğe karşı alevlenen ve tarihinin en büyük isyanı kabul edilen eylemlerin başını kadınlar çekiyor. Direnişin başrolü haline gelen kadınlar, çabaları sonuç verene kadar mücadele etmekte kararlı.
Sudan’da ekmek ve yakıt zammının tetiklediği hayat pahalılığına karşı Aralık ayında başlayan ve 30 yıllık Devlet Başkanı Ömer el Beşir’in istifası talebiyle gitgide şiddetlenen protestolarda kadınların ön planda olması dikkat çekiyor.
Dünya basınında yer alan haberlere göre, Sudan’daki eylemcilerin yaklaşık üçte ikisini kadınlar oluşturuyor. Yolsuzluk, işsizlik ve ülkenin cinsiyetçi ve ataerkil toplum yapısına karşı ayaklanan binlerce kadın, “Bizi ne dayak ne de gözaltı durdurabilir” şiarıyla sokaklara çıktı.
Wifag Qureshi isimli bir kadın aktivist, protestoların önemli figürlerinden biri. Protestolara katıldığı için dövülen ve gözaltına alınan Qureshi, kendilerini küçük düşürmeye çalıştıklarını ifade ediyor. Üç hafta cezaevinde kaldıktan sonra serbest bırakılan Qureshi, ailesi için mücadeleden vazgeçmemekte kararlı: “Eğer yaptığım şeye inanmasaydım dayanması çok zor olurdu. Kardeşlerim, beni, yerde sürükleyip dövdüler. Ama bunların hiçbiri bizi durduramaz.”
Protestocuları bastırmak isteyen güvenlik güçlerinin özellikle kadınları hedef aldıkları konuşuluyor. Gözaltına alınan kadın sayısının gitgide arttığını söylüyor bir diğer kadın aktivist Mervat Hamat El Nil: “Kadınlar dövülüyor ve son günlerde cinsel taciz de başladı. Hükümetin politikası bu; muhalifleri kadın bedeni üzerinden korkutmak.”
Eylemlerde önceki gün çekilen bir videoda görülen ve kısa sürede binlerce insanın tanıdığı bir figüre dönüşen Alaa Salah ise eylemlerin sembolü haline geldi. Videoda geleneksel beyaz giysiler içinde, “Devrim” ve “Kadının yeri devrimdir” sloganları atan Salah, 22 yaşında bir mimarlık öğrencisi. “Ailem beni büyütürken vatan sevgisini öğretti” diyen genç aktivist, video sayesinde dünyanın ilgisini Sudan’a çekmeyi başardı. Salah bu ilgiden memnun. “Fotoğrafım sayesinde dünya çapından insanların Sudan’daki devrimden haberdar olmasından memnunum.”
Siyasi bir geçmişi olmadığını söyleyen Salah, siyasi partilerin ve mezhepsel bölünmelerle çalkanan ülkesinin daha iyi bir geleceğe kavuşması için eylemlere katıldığını söylüyor.
Salah’ın protestolarda okuduğu şiirde geçen “Kurşun öldürmez. Öldüren şey, halkın sessizliğidir” dizesi, Sudan’daki eylemciler arasında popüler bir slogan haline geldi. Sudanlı kadın hakları aktivisti Hala el Karib ise, fotoğrafı ‘son 30 yıldır beklediğimiz anın özeti’ diye niteliyor.
Bu fotoğraf, Sudan’ın başkenti Hartum’da, Pazartesi günü savunma bakanlığı önündeki kitlesel oturma eyleminden.
Salah’ın sarındığı, ‘toub’ adı verilen beyaz örtü, Sudan’da geleneksel olarak meslek sahibi çalışan kadınların giydiği bir kıyafet. Bu giysinin, Sudan’da 3 bin yıl önce süregelen Nübye Kuş Krallığı’ndaki Kandaka adı verilen kraliçelerin giysilerini andırması, halk arasında “Kandaka dirildi” yorumlarını da beraberinde getirdi.
El Beşir Tutuklandı
Devlet Başkanı Ömer El Beşir’in, kitlesel protestoların ardından görevi bıraktığı belirtiliyor. Hükümet kaynakları, Beşir’in istifayı kabul ettiğini doğrularken, Sudan Savunma Bakanı, ev hapsinde tutulan Beşir’in tutuklandığını açıkladı.
