Günlük yaşantımızda kullandığımız cep telefonlarında bulunan ve hayatımıza kolaylık getiren GPS teknolojisinin keşfini mümkün kılan gizli kahramanın Afroamerikalı bir kadın olan Gladys West olduğunu biliyor muydunuz?
Gamze Düşmez
ABD’nin Virginia eyaletinin bir kasabasındaki çiftlikte 1930 yılında dünyaya gelen West, bir matematikçi olarak deniz kuvvetlerindeki bir üste yapacağı çalışmalarının dünyadaki hayatları değiştireceğini bilemezdi.
ABD’de 1960’lı yıllarda siyahlarla beyazların ayrımının yapıldığı bir dönemde büyüyen ve şu anda 89 yaşında olan West, GPS teknolojisinin gelişmesine yardımcı olmaktan son derece gurur duymasına rağmen kendisi bu teknolojiyi kullanmıyor, geleneksel kağıt haritaları tercih ediyor. West, Virginia’daki evinden Zoom aracılığıyla yapılan röportajda tercihinin nedenini şöyle açıklıyor: “Ben elimle dokunarak iş yapan türden bir insanım. Yolu ve nereye kıvrıldığını ve nereye gittiğini görüyorsam daha emin oluyorum”.
Genç yaşından beri çiftçi olmayacağını bilen West, “Bu çiftlikte tüm hayatım boyunca çakılı kalmayacaktım. Buradan çıkıp okuyacaktım” sözleriyle okuma konusundaki kararlılığını hayatının başında gösterdi.
West’in başarılı öğrencilik hayatı, ailesinin onu üniversitelerde okumasına yetecek maddi imkanı sağlayamamasına rağmen çalışarak ve burs bularak 70 yaşına kadar sürdürdü. Eğitimine hiç ara vermeyen ve tepede olmak için her şeyi yapmaya hazır West, siyahların tarihi üniversitesi Virginia State College’da saygın bir dal olarak tanımladığı matematik ana dalını seçti. Burslu öğrenci olduğu üniversitede aynı dalda lisansüstü eğitimini de bitirdi. Öğretmenlikle başladığı çalışma hayatı, Virginia Dahlgren’deki bir deniz kuvvetleri üssünden gelen iş teklifiyle yön değiştirdi. Bilgisayar programcısı olarak işe alınan West, buradaki 4 siyahi çalışandan biri oldu.
West, entelektüel kabiliyeti ve mesleğinde başarılı olmasına rağmen bir Afroamerikalı ve bir kadın olarak alt sınıf hissini yenemedi. Bu duygu onu daha çok çalışmaya itti. O kadar ki çalışırken tanıştığı kocası Ira West’i dikkatini dağıtacak diye göz ardı etti.
West, ekibi GPS için ön hazırlıkları yaparken üssün kendisine tanıdığı tüm imkanları kullandı ve bu sırada ikinci lisansüstü derecesini kamu yönetimi dalında Oklahoma Üniversitesi’nde yaptı. 60’lı yılların başlarında Plüton ve Neptün gezegenlerinin hareketleriyle ilgili çalışmasıyla ödül aldı. Üstün çalışması sayesinde 1979 yılında okyanusları izleyen ilk uydu olan Seasat’ın radar altimetre projesinin müdürü yapılan West, burada, Dünya’nın doğru ölçümü için hesaplamaları yapabilecek ve diğer bilgisayarlardan daha hızlı olan IBM 7030 Strech bilgisayarını programladı. Bu, Dünya’nın şeklinin detaylı matematiksel modeli, küresel konumlama servisi olarak bilinen GPS teknolojisinin temel taşı oldu.
Bu hava üssünde geçirdiği 40 yıldan sonra 68 yaşında emekli olmasının zamanının geldiğini anlayan West’i, çalışmama düşüncesi korkuttu. Emekli olduktan sonra doktora yapmaya karar verdi. Geçirdiği kalp krizi bile onu engelleyemedi ve 70 yaşında kamu yönetimi ve politika işleri konusunda doktorasını verdi.
“Askeri bir buluşun sivil hayatta kullanılacağını asla düşünmedik”
West geriye baktığında dünyada bir teknoloji devrimi yapacağını bilmediğini söyledi.
Askeri olarak yapılan şeylerin bu kadar heyecan verici olacağını aklına getirmediğini anlatan West, “Bir askeri buluşun sivil hayata geçeceğini asla düşünmedik, güzel bir sürpriz oldu” dedi.
42 yıllık meslek hayatında yaptığı çalışmaları bilinmeyen West, yıllar sonra kız öğrenci yurdundaki arkadaşlarına gönderdiği kısa oto biyografisi tanınmasını sağladı. Bu durum onu da şaşırttı ve şunları söyledi:
“Bunun benim işim olduğunu düşündüm ve arkadaşlarımızla iş hakkında asla konuşmayız. Bunu hiç düşünmedim. Üzerinde çalıştığım şeyle övünmedim. Ama diğer insanları bu kadar heyecanlandırdığını görmek inanılmaz”.
West, kısa süre sonra GPS’in gelişimine yaptığı katkılardan dolayı “gizli kahramanlardan” biri olarak tanınmaya başladı. West 2018’de, ABD hava kuvvetleri şöhretler listesine alındı. Çalışmaları sonunda tarihe yazıldı. Gladys West, bunun siyah kadınlar için nadir görülen bir başarı olduğunu biliyor.
“Bir kadın olarak kendimle gurur duyuyorum”
West, Nasa için çalışan üç Afrikalı Amerikalı kadın matematikçiyi konu alan “Gizli Sayılar” filmini izlediğinde, sonunda görüldüğünü hissetti. “Filmi gerçekten çok sevdim ve onlarla birlikte olduğunu bilmiyordum. Ama benzer bir şey yapıyorlardı” diyerek muhtemelen dünya çapında önemli bilimsel katkılarda bulunan birçok gizli siyah kadın grubu olduğunu böylece fark etti.
West, “elimden geleni yapabileceğimi bildiğim için bir kadın olarak kendimle gurur duydum. Ama siyah bir kadın olarak, sizi olduğunuz gibi kabul etmemiş bir topluma kanıtlamanız gereken düzey budur. Yaptığım şey, senin kadar iyi olduğumu kanıtlamaya çalışmaktı. Yaptığımız işte hiçbir fark yok” ifadelerini kullandı.
Black Lives Matter yürüyüşü için West, dünyanın şu anda olduğundan daha fazla birleştiğini belirterek, sokaktaki adalet çağrısının bilim ve matematikte daha fazla kadın ve siyahı destekleyen somut önerilere dönüşmesini umuyor. West, yeterince temsil edilmeyen grupların burslar ve özel eğitim programları yoluyla teşvik etmek için daha çok şey yapılmasını da istiyor.
Kaynak: Guardian