Salgın nedeniyle bu yıl pek çok etkinlik iptal edilmiş olsa da, dünyanın dört bir yanındaki toplumsal cinsiyet eşitsizliğine ışık tutan, kadınların siyaset, ekonomik ve toplumsal alandaki başarılarını kutlayan “8 Mart Dünya Kadınlar Günü” bu yıl da engel tanımayacak. 8 Mart’ın bu yılki uluslararası teması: #MeydanOkumayıSeç.
8 Mart, genellikle dünya çapında sanat gösterileri, konuşmalar, mitingler, ağ kurma etkinlikleri, konferanslar ve yürüyüşlerle kutlanırken, pandemi sebebiyle bu yıl biraz daha farklı olacak.
Pandemi, iş kayıplarından aile içi tacizde artışa ve evde eğitimin baskılarına kadar kadınların yükünü daha da artırdı ve bu yıl 8 Mart’ta ses çıkarmak her zamankinden daha da gerekli. Kadınlar gününü kutlama geleneği bir asır önce başlamış olmasına rağmen, bugün de hala kutlamak için nedenlerimiz var.
Dünya Kadınlar Günü’nün tarihçesi
Bugün neredeyse tüm dünyada ses getiren eylemlere sahne olan 8 Mart’ın tohumları 1908 yılında, New York’ta 15 bin çalışan kadının daha kısa mesai süreleri, daha yüksek maaş ve seçme hakkı talep etmesiyle atılmıştı.
Bir yıl sonra Amerika Sosyalist Partisi 8 Mart’ı Ulusal Kadınlar Günü ilan etmişti. Bu özel günü uluslararası hale getirme fikrini ortaya atan ilk kişi ise Clara Zetkin’di. 1910 tarihinde Danimarka’nın Kopenhag kentinde toplanan 2. (Sosyalist) Enternasyonal’e bağlı Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı’nda Almanya Sosyal Demokrat Partisi delegeleri Clara Zetkin, Kate Duncker ve arkadaşları bundan böyle her yıl bir “Kadınlar Günü” düzenlenmesi önerisini getirdi ve öneri oybirliğiyle kabul edildi. İlk yıllarda belirli bir tarih saptanmamıştı.
İlk uluslararası etkinlikler ise 1911’de, Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre’de düzenlendi. Dünya Kadınlar Günü’nün resmiyet kazanması için ise on yıllar geçmesi gerekti.
1975’te Birleşmiş Milletler Dünya Kadınlar Günü’nü kabul etti ve her yıl için özel bir tema belirlemeye başladı. 1996’da belirlenen ilk tema ‘Geçmişi kutlamak, geleceği planlamak’ şeklindeydi. Bu yılın teması ise #ChooseToChallenge, yani Meydan Okumayı Seç.
Neden 8 mart?
Dünya Kadınlar Günü fikrini ortaya atan Clara Zetkin’in aklında belirli bir tarih yoktu. Birinci Dünya Savaşı sırasında, 1917’de Rus emekçi kadınlar “Ekmek ve barış istiyoruz” sloganlarıyla sokaklara çıkmıştı.
Eylemlerin dördüncü gününde Rus Çarı tahttan indirildi. Kurulan geçici hükümet ise kadınlara seçme hakkı tanıdı. Rusya’daki kadın eylemlerinin başlangıcı, Jülyen takvimine göre 23 Şubat’tı. Dünya genelinde daha yaygın biçimde kullanılan Miladi (Gregoryen) takvimde bu tarih 8 Mart’a denk geliyordu.
Neden hala kutluyoruz?
Dünyanın hiçbir yerinde cinsiyet eşitliği hedefine ulaşılamadı. Cinsiyete dayalı ücret eşitsizliği devam ediyor, kadın liderlerin siyasette temsil oranı hala çok düşük, kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddet sürüyor ve kadınlar eğitim ve sağlık haklarına erişim açısından eşitliği yakalamış değil. Geçen yıl BM, küresel olarak insanların neredeyse yüzde 90’ının kadınlara karşı önyargılı olduğunu ortaya koymuştu. Dünya Kadınlar Günü’yle, dünyanın dört bir yanındaki kadınlar bu eşitsizliklere ışık tutmak için bir araya gelirken, bu engelleri aşan kadınların başarılarını da kutluyor.
Bu yıl 8 Mart’ta ses çıkarmak her zamankinden daha da önemli. UN Women tarafından yayınlanan küresel veriler, kadınların önemli ölçüde daha fazla ev işi ve aile bakımı yapmasının bir sonucu olarak, salgının cinsiyet eşitliğini 25 yıl geri getirebileceğini gösteriyor.
UN Women Başkan Yardımcısı Anita Bhatia, “25 yıl uğruna çalıştığımız her şey bir yıl içinde kaybolabilir” diyor. Bakım yükünün “1950’lerin cinsiyet kalıp yargılarına geri dönme konusunda gerçek bir risk” oluşturduğunu ekliyor.
Bu yılın teması nedir?
2021’in resmi teması, cinsiyet önyargılarına ve eşitsizliğe karşı ses çıkarmayı teşvik etmek üzere “Meydan Okumayı Seç” olarak belirlendi. Dünyanın dört bir yanındaki kadınlar Covid-19’un sosyal, ekonomik ve politik sonuçlarıyla savaşırken, “meydan okumak” her zamankinden daha büyük bir ihtiyaç.
Nasıl parçası olabilirsin?
Salgına rağmen, Dünya Kadınlar Günü’ne dahil olmanın hala birçok yolu var.
Organizatörler, bu yılın temasıyla bağlantı kurmak için, katılımcılardan Meydan Okumayı Seç pozunuzu (ellerinizi havaya kaldırarak) sosyal medyada paylaşarak kapsayıcı bir dünyanın oluşturulmasına yardımcı olma taahhüdünü teşvik etmelerini istiyor. Gönderimlerden bazıları IWD’nin web sitesinde ve sosyal medya hesaplarında paylaşılacak. Fotoğraflarınızı paylaşırken, #ChooseToChallenge etiketini kullanmayı unutmayın.
Ayrıca dünyanın dört bir yanında yürüyüşler düzenlenecek. Türkiye’de ise, her yıl 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde İstanbul Taksim’de bir araya gelen kadınlar, bu yıl da 19’uncu Feminist Gece Yürüyüşü için çağrı yaptı.
19. Feminist Gece Yürüyüşü'ne her yerden çıkıp çıkıp geliyoruz, buluşacağımız yeri biliyoruz😉😉
Kalabalığımızı yollara akıtıyoruz,
bu şehir bizim
caddeler bizim
sokaklar bizim
meydanlar bizim demek için buluşuyoruz pic.twitter.com/IdxJfvSVak— 8 Mart Feminist Gece Yürüyüşü (@8MartYuruyus) February 28, 2021
Türkiye’de il il 8 Mart etkinlikleri:
İstanbul
* 8 Mart Kadın Platformu çağrısıyla:
Tarih: 6 Mart Cumartesi
Saat: 16.00
Yer: Kadıköy/ Kadıköy Beşiktaş İskele Meydanı
*Ekmek ve Gül Avcılar online açık kürsü etkinliği
Tarih: 7 Mart Pazar
Saat: 17.00
Yer: Instagram @ekmekvegulavcilar hesabı
*Esenyalı Kadın Dayanışma Derneği 8 Mart etkinliği
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 18.30
Yer: Esenyalı Mahallesi // Pendik
* SES Aksaray Şube 8 Mart etkinlikleri
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 12.00
Yer: İSTANBUL EAH (SAMATYA)
Tüm etkinlik programı için tıklayınız
Ankara
*ODTÜ’lü kadınlar bir arada!
Tarih: 5 Mart Cuma
Saat: 14.00
Yer: ODTÜ Matematik önü
* Mamak Dernekler ve Sendikalar Platformu çağrısıyla yürüyüş
Tarih: 5 Mart Cuma
Saat: 16.00
Yer: Tekmezar Parkı
* Ankara Kadın Platformu çağrısıyla 8 Mart yürüyüşü
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 14.30
Yer: Sakarya Caddesi
İzmir
*BORKAD’dan 8 Mart buluşması
Tarih: 3 Mart Çarşamba
Saat: 16.00
Yer: Atatürk Mahallesi TARGEV Parkı
* Ekmek ve Gül’ün çağrısıyla Menemen Belediye işçisi kadınlar buluşuyor
Tarih: 5 Mart Cuma
Saat: 14.00
Yer: Menemen Gölpark
* İzmir Kadın Platformu çağrısıyla işçi kadın buluşması
Tarih: 5 Mart Cuma
Saat: 15.00
Yer: Eski Sümerbank önü
*İzmir Emek ve Demokrasi Güçleri ve İzmir Kent Konseyinin çağrısıyla “Pandemide kadın olmak” paneli
Gün: 7 Mart Pazar
Saat: 20.00
Yer: İzmir Kent Konseyi sosyal medya hesapları
* Aliağa Kadın Platformu çağrısıyla yürüyüş
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 17.30
Yer: Petrol İş Sendikasında buluşma, Aliağa meydanına yürüyüş
* İzmir Kadın Platformu çağrısıyla 8 Mart yürüyüşü
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 18.30
Yer: ÖSYM Önü
Antalya
* Antalya Kadın Platformu 8 Mart buluşması
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 18.15
Yer: Attalos Heykeli önü
Balıkesir
* Edremit 8 Mart Kadın Platformu 8 Mart eylemi
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 12.00
Yer: Edremit Cumhuriyet Meydanı
Dersim
*Dersim Kadın Platformu çağrısıyla basın açılaması
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 12.00
Yer: Seyit Rıza Meydanı
Gaziantep
*Gaziantep Demokratik Kadın Platformu çağrısıyla yürüyüş
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 14.00
Yer: Kırkayak parkında toplanma, Balıklı parkta basın açıklaması
Kocaeli
* Kocaeli Ekmek ve Gül Kadın Dayanışma Derneği çağrısıyla;
Tarih: 6 Mart Cumartesi
Saat: 14.00
Yer: Kocaeli Yenikent Muhtarlık önü
Malatya
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 14.00
Yer: Emeksiz Üst Kavşağı
Mersin
*8 Mart Kadın buluşması
Tarih: 5 Mart Cuma
Saat: 18.00
Yer: Yenişehir Belediyesi etkinlik alanı – Forum önü
*8 Mart Feminist gece yürüyüşü
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 18.30
Yer: Beşiktaş Meydanı
Muğla
* Bodrum
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 17.30
Yer: Bodrum Belediyesi önü
* Fethiye
Tarih: 8 Mart Pazartesi
Saat: 17.00
Yer: Fethiye Kültür Merkezi Önü