Kadınları ve ihtiyaçlarını göz ardı etmeyen bir politika üretimi oldukça mümkün. İskoçya hijyen ürünlerinin bedelsiz karşılanmasına dair getirdiği politika ile güzel bir örnek teşkil ediyor.
Görsel: Amber Griffin
İskoçya, kadın öğrencilerin regl döneminde gereken hijyen ürünlerini maddi olarak karşılayamadıkları için derslerini kaçırmalarına sebep olan “menstrüel yoksulluk” durumunu ortadan kaldırmak amacıyla, okullara ücretsiz hijyen ürünleri sağlayan ilk ülke oldu. Hükümet, Eylül ayından itibaren her ay 395 bin öğrenciye temel hijyen ürünleri tedarik etmek için 5.2 milyon pound (yaklaşık 6.4 milyon dolar) bütçeli bir program açıkladı.
Topluluk sekreteri Aileen Campbell yaptığı açıklamada, “İskoçya gibi zengin bir ülkede herhangi bir kişinin temel hijyen ürünlerini satın almak için çırpınması kabul edilemez” dedi. Campbell, temel hijyen ürünlerine erişim için yapılacak yatırımın bu temel ürünleri ihtiyaç sahibi olanlara duyarlı ve onurlu bir şekilde sunacağını belirtti. Aynı zamanda, regl döneminin öğrencilerin derslerine odaklanmalarına engel olmaması hedefleniyor.
Period Poverty ya da menstrüel yoksulluk, kadınların temel ihtiyaçları olan menstrüel ürünleri gerek fiyatların yüksek gerek kadınların düşük gelirli olması nedeniyle karşılayamaması anlamına geliyor.
Kız çocuk hakları üzerine çalışmalar yapan Plan International UK’ye göre, İngiltere’de binlerce genç kadın okullarından geri kalıyor çünkü regl dönemlerinde hijyen ürünlerini satın alamıyor. Her on kadından biri regl dönemlerinde eski kıyafetleri ve gazeteleri kullanarak geçici çözümler bulmak zorunda kalıyor.
İskoçya’nın uygulamaya koyduğu bu karar, politikacıların Birleşik Krallık’ın diğer bölgelerinde de benzer programların uygulanmasını teşvik etmelerini sağladı. İrlanda İşçi Partisi Eşitlik Sözcüsü Deirdre Kingston, planın ülkesinde de genişletilmesini istedi:
“Kişisel anlatılara dayanarak bazı okulların ve öğretmenlerin öğrencilere hijyen ürünleri sağladığını biliyoruz. Ancak bu, genellikle plansız bir şekilde yapılıyor. Hükümet, İskoçya’nın öncülüğünü takip etmeli ve tüm okullara ücretsiz hijyen ürünleri sağlamalıdır.”
Kingston, programın yalnızca öğrencileri değil, temel hijyen ürünlerini karşılayaman bir diğer kesim olan düşük gelirli kadınları da kapsaması gerektiğini söyledi.
Görsel: Alice Skinner, #özgürregldönemi
Kadın dernekleri uzun zamandır İngiltere’de hijyen ürünlerine uygulanan yüzde 5’lik vergiyi kaldırma mücadelesi veriyor. Ancak hükümet, Avrupa Birliği’nin hijyen ürünlerini “lüks, ikincil” ürünler olarak sınıflandırması sebebiyle vergiyi kaldıramıyor.
2015’te, dönemin İngiltere Maliye Bakanı George Osborne, hijyen ürünleri satışıyla elde edilen 15 milyon Pound verginin kadın yardım kuruluşlarına destek amaçlı harcanacağını açıkladı.
Karar, yardım sağlamak için sadece kadınların vergilendiriliyor olduğu iması sebebiyle geniş çaplı bir öfke ve tepki yaratmıştı.
Tesco gibi süpermarket zincirleri geçen yıl içerisinde hijyen ürünleri üzerindeki yüzde 5’lik vergiyi karşılamaya karar verdi. Diğer tedarikçiler, yüzlerce ürün üzerindeki vergiyi dengelemek için fiyatları düşürdü.
Görsel: Alice Skinner, lüks. Kadınların temel ihtiyacı olan menstrüel ürünler ne yazık ki bir lüks olarak görülüyor.
İngiliz Parlamentosu’nun İskoçyalı üyesi Danielle Rowley, konuya dikkat çekmek için Haziran ayında Avam Kamarası’nda yapılan bir görüşmeye kasten geç katılarak bir tabuyu yıktı. Rowley, geç kalmasınına dair yaptığı açıklamada regl olduğunu ve bunun kendisine haftada 25 pounda mal olduğunu söyledi.
İskoç’un başlattığı girişim, konu hakkında daha açık bir diyaloğa katkıda bulunmanın ve regl döneminin utanç verici olduğu algısını azaltmanın etkili bir yolu gibi görünüyor .Hükümet, hijyen ürünlerinin öğrencilere temin edildiğinden emin olmak için Universities Scotland (İskoçya yükseköğrenim kurumlarını temsil eden bir yapı) gibi ortaklarla iş birliği yaptıklarını belirtti.
Universities Scotland kamu işleri başkanı Susannah Lane, “Regl hayatın bir parçasıdır” diyerek ekledi: “Bu bir eşitsizlik noktası olmamalı, kişinin yaşam kalitesinden ödün vermemeli ya da üniversitede geçirdiği zamanın çoğunda dikkatini dağıtmamalı. Bu sebeple, bu olumlu bir adım.”
Plan International Canada’nın yaptığı araştırmaya göre özellikle 25 yaş altındaki kadınların %33’ü regl dönemi gereken hijyen ürünlerini karşılamakta zorlandıklarını ifade ediyor.
İskoçya’nın uygulamaya koyduğu bu karar, politikacıların Birleşik Krallık’ın diğer bölgelerinde de benzer programların uygulanmasını teşvik etmelerini sağladı.
Amerika Birleşik Devletleri’nde tamponlar ve diğer sıhhi ürünlerin satış vergisi eyaletten eyalete değişiklik göstermekte. New York, 2016 yılında menstrüel ürünlerin satış vergisini kaldırdı. New Jersey ve Pennsylvania gibi eyaletlerde de kadın hijyen ürünleri satış vergisinden muaf tutuluyor.
*31 Ağustos 2018’da yayımlanan düzeltme: Bu makalenin bir önceki sürümü, düzenleme hatası nedeniyle, Maine’nin satış vergisi ve sağlık ürünleri durumu yanlış ifade edildi. Eyelet, kadın hijyen ürünlerinin liste fiyatında satış vergisi içermektedir ve vergiden muaf değildir.
**Ceylan Yeğinsu’nun The New York Times’da yayımlanan makalesi Berivan Koç tarafından Türkçeleştirilmiştir. “Scotland to Provide Free Sanitary Products to Students” adıyla yayımlanan makalenin orjinaline ulaşmak içintıklayınız.
***Kapak görseli: Amber Griffin