Kadın sanatçıların resimleri prestijli sergilerde erkek sanatçılara oranla daha az yer bulurken, müzayedelerde de daha düşük fiyatlara satılıyor.
Marcos Cabello
İlk defa sanat dünyasındaki eşitsizliğin bir ölçüsü olarak eser fiyatlarına odaklanan bir araştırmaya göre, kadın sanatçıların tabloları, erkek sanatçıların tablolarının ortalama fiyatından %42,1 daha ucuza satılıyor.
9 ülkede yaklaşık 1,9 milyon açık artırma işlemini derlemek için, Blouin Sanat Satış Endeksi verilerini kullanan bir araştırma, kadın sanatçılar için ortalama işlem fiyatının 29.235 dolar olduğunu, erkek sanatçılar için ise ortalama işlem fiyatının, tablo boyutu gibi fiyatı etkileyebilecek faktörler hesaba katıldıktan sonra, yaklaşık 50.480 dolar olduğunu belirledi.
Cinsiyet eşitsizliği arttıkça fiyatlar düşüyor
Araştırmacılar ayrıca, diğer kaynakların yanı sıra Birleşmiş Milletler Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi ve Dünya Ekonomik Forumu Cinsiyet Uçurumu Endeksi’ni kullanarak ülkelerdeki cinsiyet eşitsizliğini incelediler ve bu verileri kullanarak, kadınlar tarafından resmedilen tablolar için fiyat eşitsizliğinin, cinsiyet eşitsizliğinin daha yüksek olduğu ülkelerde daha fazla olduğunu belirlediler. Araştırmacılara göre, farklı ülkelerde satılan aynı tablolar, cinsiyet eşitsizliğinin daha yüksek olduğu ülkelerde daha düşük fiyatlara satılıyor.
Oxford Üniversitesi’nde finans profesörü Renee Adams’a göre, “tek fiyat yasası”nın verimli piyasalarda, aynı ürünlerin nerede olursa olsun aynı fiyata satılmasını şart koştuğunu belirtiyor.
Bununla birlikte, kadın sanatçılar genel olarak müzayedelerde daha düşük fiyatlar aldıklarından ve bu durum cinsiyet eşitsizliğinin daha yüksek olduğu ülkelerde daha da şiddetlendiğinden, tabloların müzayede fiyatları, kültürün bir işlevi haline geliyor- kadın sanatçılara karşı önyargılı bir işlev.
“Fiyat, kültürün bir işleviyse, fiyat ne anlama geliyor? Ürünün esas değeri hakkında hiçbir şey ifade etmiyor. Bu durum sadece sanatla ilgili değil. Aynı zamanda, sanatı kimin yaptığıyla ilgili,” diyor Adams.
Araştırmacılar, kadınların sanat eserlerinin, erkeklerinkinden özünde farklı veya aşağı olma olasılığının söz konusu olmadığını belirtiyorlar. Sanat konularına yönelim anlamında bazı farklılıklar olsa da, (örneğin kadın sanatçılar işlerinde çiçek motiflerini daha çok kullanma eğilimindeyken, erkekler daha çok manzara resmetme eğiliminde) araştırmacılar, “kadınsı” olarak tabir edilen figürlerin aslında indirimi değil, daha yüksek bir fiyatı hak ettiğini vurguluyorlar.
Araştırmacılar, müzayede verilerinin bulgularını test etmek ve kadın sanatının, kadın sanatçı tarafından yapıldığı için daha az satıp satmadığını belirlemek için iki deney yaptılar. İlk deneye toplam 880 kişi yanıt verirken, ikinci deneyde bu sayı 1.823’e çıktı.
İlk deneyde araştırmacılar, beşi erkek, beşi kadın sanatçının olmak üzere 10 tablo kullandılar. Tarafsızlığı korumak için, tablolar 2013 yılı başında açık artırma veri örneklerinin arasından seçildi. Katılımcılardan, önce tablolara göre sanatçının cinsiyetini tahmin etmeleri ve ardından tabloyu ne kadar beğendiklerini, 0-10 ölçeğinde değerlendirmeleri istendi.
Katılımcılar, sanatçının %62,7 oranında erkek olduğunu tahmin etti. Bu da, erkek ressam beklentisinin, kadın ressam beklentisinden daha yüksek olduğunu gösterdi. Bununla birlikte, genel olarak, katılımcılar sanatçının cinsiyetini % 50,5 oranında doğru tahmin ettiği için tahminlerinin istatistiksel olarak tesadüfi olmadığı görüldü.
Ressam kadınsa beğeni düşüyor
Ankete katılanların önemli bir çoğunluğunun bir kadın sanatçı tarafından yapıldığını tahmin ettiği tek resim, sanatta “kadınsı” konuların kadınlar tarafından tercih edildiği fikrini güçlendiren Marie-Lucie Nessi-Valtat’ın “Vase de fleurs au pichet vert” adlı çiçek vazosu tablosuydu.
Katılımcıların çoğu kadın ressamlara ait resimleri beğendiklerini söylerken, bu durum “kadınsı” olduğu düşünülen konuların daha yüksek fiyatlarda satılması gerektiği fikrini pekiştirdi. Ancak sanat galerilerini sık sık ziyaret ettiklerini söyleyen varlıklı erkek katılımcılar, sanatçının kadın olduğunu düşündüklerinde, resimleri daha az beğendiler. Araştırmacılar, erkek katılımcıların, ressamın kadın olduğunun düşünmesi halinde, eseri yüzde 12,9 oranında daha az beğendiklerini ortaya koydu.
Sanat galerilerini ziyaret eden varlıklı erkeklerin, müzayede katılımcılarıyla benzer bir profil oluşturmaları nedeniyle araştırmacılar bu bulgunun “Kadın sanatı, kadınlar tarafından yapıldığı için daha ucuza satılıyor” hipotezi ile tutarlı olduğunu ifade etti.
Orijinali The Academic Times’da yayınlanan yazının devamına buradan ulaşabilirsiniz.
Çeviri: Gizem Evgin