Birleşmiş Milletler’in geçtiğimiz ay yayımladığı siyasette kadına yönelik şiddet raporu, siyasette aktif rol alan ya da almak isteyen kadınların maruz kaldığı cinsiyetçiliğin resmi olarak tanınması açısından çok önemli bir gelişme. Rapora göre, siyasette şiddet, ev içi şiddet kadar yaygın ve sistematik.
Görsel: Politico
BM Kadına Yönelik Şiddet Özel Raportörü Dubravka Šimonović 5 Ekim’de BM Genel Kurulu’na siyasette kadına yönelik şiddet hakkında bir rapor sundu. Uluslararası Seçim Sistemleri Vakfı tarafından sunulan yorumları, tavsiyeleri ve örnekleri bir araya getiren rapor, kadınların sivil, siyasi ve insan haklarına yönelik tehdidi vurguluyor ve üye devletlerle sivil toplum örgütlerine tavsiyelerde bulunuyor.
Rapora göre, halihazırda milyonlarca kadın siyasette aktif olarak rol alıyor. Bugün dünyada on binden fazla kadın milletvekili bulunuyor. Buna rağmen, kadınların siyasi karar alma süreçlerinin her kademesinde temsil oranı çok düşük. 1 Ocak 2017 itibariyle, cumhurbaşkanlarının sadece yüzde 7,2’si, başbakanların yüzde 5,7’si ve parlamento üyelerinin yüzde 23.3’ü kadın. Kadınların siyasi katılımı açısından bu dengesizliği önlemek için birçok devlet ve siyasi parti kota benzeri geçici özel önlemler alıyor.
Kadınların siyasi alandaki temsiliyeti, cinsiyet ayrımcılığı, stereotipleştirme ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet nedeniyle bir türlü iyileşme gösteremiyor. Yakın zamana kadar da siyasette kadına yönelik şiddetin üzerinde çok durulmuyordu. Ancak araştırmalar siyasi alandaki şiddetin de, bireysel ve sosyal alanda yaşanan şiddet kadar yaygın ve sistematik olduğunu ortaya koyuyor. Siyasi karar mekanizmalarında görev yapan kadınların maruz kaldığı şiddetin, siyasi kariyerleri üzerinde kalıcı zararlar bıraktığı belirtiliyor.
Rapora göre, siyasette kadına yönelik şiddetin temelinde cinsiyet ayrımcılığı yatıyor ve şiddet eylemleri, cinsiyetci tehditler ve cinsel taciz gibi pek çok formda olabiliyor. Şiddetin amacı kadınların siyasette aktif rol almalarını kısıtlamak ya da engellemek, geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini, yapısal ve cinsiyete dayalı eşitsizlikleri korumak. Siyasette kadına yönelik şiddet, ağırlıklı olarak, mensup oldukları partilerin diğer üyeleri, muhalif parti üyeleri, milletvekilleri, seçmenler, medya temsilcileri veya dini liderler tarafından uygulanıyor. Şiddetin failleri siyasi aktörlerle de sınırlı değil. Kadınları siyasette yer almaktan vazgeçirmeye çalışan akranları, aile üyeleri veya arkadaşları da olabiliyor.
Raportör Šimonović, siyasette kadınlara yönelik şiddetin internet ortamında da ciddi şekilde uygulandığını belirtiyor. Kadınların sosyal medya başta olmak üzere online mecralarda cinsiyetçi tehditler aldığını ifade eden Šimonović’e göre bu, kadınların siyasal yaşama katılımlarına ve insan haklarına doğrudan bir saldırı. Siyasette kadına yönelik şiddetin damgalama ve cezasızlık kültürü nedeniyle yeteri kadar ifşa edilmediğini ifade eden rapor, kadınların da siyasi olarak zayıf görünme korkusu nedeniyle şiddet olaylarını gizleyebildiğinin altını çiziyor.
Tehditlere, tacize veya diğer cinsiyete dayalı şiddet biçimlerine ilişkin bildirimler sıklıkla yetkililer tarafından göz ardı ediliyor. Özellikle de fiziksel bir şiddet olmadığında, siyasette kadına yönelik şiddet uygulandığı gerçeğine karşı çıkılıyor. ‘Ara sıra yaşanan’ taciz ve suistimaller de siyasette var olmanın doğal bir parçası olarak kabul ediliyor.
Rapora göre, bu şiddeti etkili bir şekilde önlemek için siyasete eşit katılımı garanti altına alan genel yasaların tasarlanması, yürürlüğe konması ve izlenmesi şart. Bunun için devletlerin siyasette kadına yönelik şiddeti suç sayan bir mevzuat geliştirmeleri, mevcut yasalarını da uluslararası insan hakları standartlarıyla uyumlu hale getirmeleri gerektiği belirtiliyor. Aynı zamanda siyasi partilerin, uluslararası örgütlerin ve bağımsız izleme mekanizmalarının da konuya ilişkin acil eylem planı yapması gerektiği ifade ediliyor.
BM Kadına Yönelik Şiddet Özel Raportörü Dubravka Šimonović’in BM’ye sunduğu raporun İngilizcesine buradan ulaşabilirsiniz.
