Taliban’ın Afganistan’ın başkenti Kabil’i ele geçirmesinin üzerinden dört gün geçti. Sokakların genellikle boş kaldığı ve halkın ihtiyaçlarını karşılaması için az sayıda bakkal ve restoranın hizmet verdiği ülkede, kadınlara dair endişeler büyüyor. Peki, kadınların Taliban rejimi altındaki ilk günleri nasıl geçiyor?
ABD ordusunun çekildiği başkent Kabil’e Taliban’ın girişinin üzerinden dört gün geçti. Radikal İslamcı örgütün Kabil’e girişi, başta kadınlar ve çocuklar olmak üzere Afganistan halkının durumuyla ilgili büyük endişe yarattı. Afganistan’ın kadın aktivistleri ve sanatçıları, Taliban’ın gelişiyle birlikte kendilerini karanlık bir geleceğin beklediğini ifade ederek yardım çağrılarında bulunuyor.
Peki 20 yıl sonra yeniden Taliban ile yüz yüze kalan kadınların rejim altındaki ilk günleri nasıl geçiyor?
Independent Türkçe’den Çağla Üren’in aktardığına göre, sokakların büyük ölçüde boş kaldığı ve halkın ihtiyaçlarını karşılaması için az sayıda bakkal ve restoranın hizmet verdiği Kabil’de Taliban liderleri önce hastaneleri ziyaret ederek kadın sağlık çalışanlarının görevlerine devam etmesi gerektiğini söyleyerek olumlu bir imaj çizmeye çalışsa da, Afgan kadınlar Taliban’a kanılmaması gerektiğinde hemfikir.
Afgan kadınların dünya basınına aktarımına göre, başkentte kadınlar, örtünmedikleri için ya da bir erkek refakatçileri olmadan dışarı çıktıkları için şiddet görme korkusuyla evde kalmayı tercih ediyor. The Guardian‘a konuşan 24 yaşındaki Hayat, “Sokaklarda kadın yoktu, sadece arabalarda maskeli ve saçları görünmeyen kadınlar vardı” dedi.
‘Burka ve hicap giyin’ anonsları
Taliban liderliği Kabil sakinlerine yönelik yeni kuralları henüz belirlememiş olsa da şehrin batısındaki bir camiden kadınların burka veya hicap giymeleri gerektiği anons edildi. Ailesine yiyecek almak için dışarı çıkan yaşlı bir kadının, silahlı militanlar tarafından örtünmediği gerekçesiyle itildiği ve eve gönderildiği bildirildi.
Taliban aslında burkanın zorunlu olmayacağına dair de mesajlar vermişti ama Fox News, 17 Ağustos’ta Tahar eylatinde bir kadının burka giymediği gerekçesiyle infaz edildiğine ilişkin görüntüler yayımladı.
Öte yandan ülkede birçok kadının, geçmişte Taliban’ın giymelerini istediği burkaya artık sahip olmadığı ve şimdi burka arayışında olduğu aktarılıyor.
Taliban, Doha’da Batılı liderlerle yaptığı, sonuçsuz kalan görüşmelerde de kadınların çalışma ve eğitim hayatına katılımına dair güvenceler vermişti. Ancak Kabil’den önce örgütün kontrolüne giren şehirlerde kadınların işlerini erkeklere kaptırmaya çoktan başladığı söyleniyor.
Reuters‘ın haberine göre ise Temmuz ayında Kandahar’da ve Herat’taki iki bankanın kadın çalışanları, silahlı militanlar tarafından evlerine geri gönderildi. Bankanın muhasebe departmanında çalışan 43 yaşındaki Noor Khatera, “İşe gitmemize izin verilmemesi gerçekten tuhaf ama durum bu” diye konuştu.
Kadınları bilinçlendirmeye yönelik, kar amacı gütmeyen bir kuruluşta çalışan ve Herat’ta yaşayan Zehra isimli bir kadın, AP’ye verdiği röportajda Taliban’ın şehre girmesinden bir ay önce uzaktan çalışmaya başladığını ancak sonrasında hiç çalışamadığını aktardı.
Örgütün kente girişinden sonra yaşanan izdihamla gündeme gelen Kabil Havalimanı’ndaki kadınların haykırışları da medyada büyük yankı uyandırdı. Paylaşılan görüntülerde kadınlar, ABD askerlerine “Taliban geliyor” diye yalvarırken görüldü.
Kabil ve diğer şehirlerde farklı standartlar var
Diğer taraftan Kabil’de ve diğer şehirlerde kadınlara yönelik muamelenin değişiklik göstermesi de dikkat çekiyor. Örneğin Afganistan Ulusal Radyo Televizyonu’nda çalışan kadın gazeteci Şebnem Devran, işe gittiğinde Taliban’ın stüdyoya girmesine izin vermediğini ve kendisini eve gönderdiğini duyurdu. Örgütün, Devran’a kadın olduğu için artık çalışamayacağını söylediği bildirildi.
Shabnam Dawran, Afghanistan’s National Radio Television news presenter: “I went to #RTA but they told me that the regime has changed. you are not allowed, go home". pic.twitter.com/xJ4XcpamRo
— Muslim Shirzad (@MuslimShirzad) August 18, 2021
Taliban göz boyamaya çalışıyor
Bu sırada Taliban liderleriyse dünyaya olumlu bir imaj çizmek için kadın gazetecilerin görevlerine devam ettiğini göstermeye çalışıyordu. Afganistan’ın en büyük haber kanallarından TOLO’da görevli kadın muhabir Beheshta Arghand, üst düzey Taliban temsilcisi Abdülhak Hamid’le canlı yayında röportaj yaptı. Kadın gazetecinin görevine normal bir şekilde devam etmesi manşetleri süsledi. Bu durum, Taliban’ın değiştiğine ve “ılımlılaştığına” yönelik mesajlar diye yorumlandı.
Kanalın yöneticisi Miraqa Popal, Twitter paylaşımında “Bugün kadın spikerlerle yayınımıza kaldığımız yerden devam ettik” ifadelerini kullandı.
We resumed our broadcast with female anchors today.@TOLOnews #Afghanistan pic.twitter.com/YLqtJEYceL
— Miraqa Popal (@MiraqaPopal) August 17, 2021