Macaristan’da geçtiğimiz hafta yapılan genel seçimde 12 yıldır iktidarda olan Başbakan Viktor Orban büyük bir zafer kazandı. Yıllardır hukukun üstünlüğü, basın özgürlüğü ve göç gibi önemli konularda AB ile fikir ayrılığı yaşayan Orban’ın zaferi Macaristan’ın AB ile olan ilişkilerini ve AB’nin iç dengelerini nasıl etkileyecek?
Macartistan’da geçtiğimiz hafta yapılan seçimlerde önemli bir zafer elde eden Victor Orban’ın elde ettiği başarının Avrupa Birliği (AB) için büyük bir baş ağrısına neden olabileceği düşünülüyor.
Pazar gecesi yaptığı zafer konuşmasında “Galibiyetimiz o kadar büyük ki Brüksel’i bırakın Ay’dan görebilirsiniz” diyen Orban’ın bu çıkışı AB ile yıllardır hukukun üstünlüğü, basın özgürlüğü ve göç gibi önemli konularda fikir ayrılıklarının yeni bir aşamaya girişi olarak yorumlanıyor.
BBC’nin yaptığı derlemeye göre, Viktor Orban, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile sürdürdüğü yakın ilişki ile tanınıyor.
Macaristan, birçok AB ülkesi gibi Rusya’dan enerji ithal ediyor. Ancak uzmanlar, bundan öte iki lider arasındaki benzerliklere dikkat çekiyor.
İkisinin de AB’yi, siyasi muhalefeti, araştırmacı basını ve LGBT hakları gibi konuları küçümsediği düşünülüyor.
Ancak Orban elbette hem AB hem de NATO üyesi bir ülkenin lideri olarak Putin’den çok farklı.
Rusya-Ukrayna savaşı Macaristan’da nasıl ele alındı?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Macaristan’daki seçim kampanyasının son haftasında en baskın konu oldu.
AB ve NATO, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini çok sert bir şekilde kınıyor, bu dönemde her iki ittifakın da Putin ile ilişkileri bozuldu. Bu da Macaristan’ı zor bir konumda bırakıyor.
24 Şubat’ta başlayan işgalden hemen önce konuştuğum bir AB ülkesinin dışişleri bakanı, “Budapeşte’deki arkadaşımız için endişeleniyorum” ifadesini kullanmıştı.
Batı ülkeleri işgalin ardından Rusya’ya karşı yaptırım uygulamaya başladığında Macaristan katılmaya karar verdi. Ancak Macaristan’da muhalefet liderleri, devlet medyasının Ukrayna’daki savaş konusunda Rusya yanlısı ve propaganda içeren haberlere yer vermesinden şikayetçi. Liderler, Mart başında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’na (AGİT) bu konuda resmi şikayette bulundu.
Ukrayna ile sınır paylaşan Macaristan’a Rusya’nın işgalinden bu yana neredeyse 400 bin kişi göç etti.
Ancak Orban, Macaristan’ın iki dev ülke arasındaki savaştan uzak durması gerektiğini, karışmanın Macaristan için çok tehlikeli olacağını söyledi.
Orban, Ukrayna’ya silah desteği göndermeyi ve başka ülkelerin silahlarını Macaristan aracılığıyla göndermesini reddetti.
Orban aynı zamanda Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’i eleştiren tek AB lideri oldu.
Hükümet, Zelenskiy’nin Macaristan’da muhalefet ile işbirliği yaparak Macar birlikleri savaşa sürüklemekle suçladı.
Orban destekçisi üst sınıf büyüyor
Siyasi yorumcu Peter Kreko, “Macaristan’da Ukrayna savaşı konusunda çok ciddi miktarda dezenformasyon dolaşıyor. Hatta o kadar çok ki Macarlar savaşı Ukrayna’nın başlattığını düşünüyor” diye anlatıyor.
Macaristan’da çoğu devlet ve özel basın kurumu Orban destekçileri tarafından yönetiliyor.
Orban yanlısı figürler aynı zamanda ülkedeki birçok önemli şirketin, üniversitenin ve sivil toplum kuruluşunun da başında yer alıyor.
Uzmanlar, ülkede giderek büyüyen Orban destekçisi elit ve zengin sınıfa “Orban’ın oligarkları” lakabını taktı.
Macaristan giderek tecrit ediliyor
Pazar günü sandıklarda konuştuğum Orban karşıtı seçmenlerin bile büyük çoğunluğunun Ukrayna’daki savaşı kimin başlattığı ve ölümlerden kimin sorumlu olduğu konusundaki kararsızlıkları şaşırtıcıydı.
Bu kararsızlık, Ukrayna bayraklarıyla sarıp sarmalanmış diğer AB ülkelerine kıyasla çok farklı.
Orban, kendisini pragmatik bir siyasetçi olarak tanımlıyor. Berlin Duvarı’nın yıkılışından sonra çok açık bir şekilde komünist karşıtı olan Macar lider, bugün nostaljik milliyetçi ve muhafazakar olarak tanımlanabilir.
Ancak yıllardır doğu ve batı müttefiklerle çeşitli işbirlikleri yapan ve sınırları zorlayan Orban’ın Ukrayna konusundaki tutumu AB ve NATO ülkeleri için rahatsız edici.
Macaristan bu dönemde giderek izole oluyor.
Orban, en yakın AB müttefiki olan, ancak Rusya konusunda çok sert ve eleştirel bir tutuma sahip Polonya’yı bile kendisinden uzaklaştırmayı başardı.
Ancak her şeye rağmen Orban, AB’nin en deneyimli liderinden biri olduğu için AB ve NATO onu tamamen dışlamak istemeyecektir.
Batı’nın Putin’e karşı tam birlik içinde olmayı hedeflediği bu dönemde Orban, AB için keskin bir diken olabilir.