Brezilya’daki başkanlık seçiminin ikinci turu, solcu lider Luiz Inaciao Lula da Silva’nın (Lula) zaferiyle sonuçlandı. Uzmanlar, Lula’nın aşırı sağcı rakibi Bolsonaro’yu yenerek seçimi kazanmasında siyahi ve yoksul kadınların kilit rol oynadığını belirtiyor.
Brezilya nüfusunun %51.1’ini oluşturan kadınlar seçmenlerin %53’ünü temsil ediyor. Başka bir deyişle, kadın seçmen sayısı erkek seçmen sayısından 8 milyon daha fazla.
Uzmanlar, önceki yıllarda bu farkın başkan adayları için çok kritik olmadığını söylerken, İrlanda’daki University College Dublin’de profesör olan antropolog Rosana Pinheiro-Machado Bolsonaro destekçilerinin çekirdeğini erkeklerin oluşturduğunu ve yakın zamana kadar Brezilyalı kadınlar siyasetle daha az ilgili ve genellikle eşleriyle benzer şekilde oy kullandıklarının altını çiziyor.
Brezilya’nın marjinalize edilmiş topluluklarında hem aşırı sağın hem de feminizmin etkisini araştıran Pinheiro-Machado, “2015’teki feminist bahardan bu yana, internet sayesinde ve feminizmin televizyonda, radyoda, okullarda popülerleşmesi ve bunun sonucunda siyasetin tüm kadınlar arasında konuşulan bir konu haline gelmesiyle bu durum değişmeye başladı” diyor.
Lula ve Bolsa Familia
Pinheiro-Machado, kadınlar arasında artan bu siyasi bilinç sonucu ve Bolsonaro’nun başkanlığı döneminde açlık ve yoksulluğun artmasının artmasıyla birlikte, kadınların ve özellikle yoksul kadınların Bolsonaro’nun karşısında yer almaya başladığını söylüyor.
Seçimlerden önce de anketler kadınların çoğunluğunun Lula’dan yana oy kullanacağına işaret ediyordu. Datafolha Enstitüsü tarafından 17-19 Ekim tarihleri arasında yapılan bir ankete göre Lula da Silva kadınlar arasında önde gidiyordu. Ankete katılan kadınların %51’i Lula’ya oy vermeyi düşündüklerini söylerken, Bolsonaro’ya oy vereceğini söyleyenlerin oranı %42’de kaldı.
Lula da Silva, 2003-2011 yılları arasında başkanlık yaptığı dönemde, düşük gelirli aileler için çocuklarını okula gönderme ve aşılarını yaptırma konusunda kolaylık sağlayan Bolsa Familia adlı nakit transferi programını uygulamaya koymuştu. Pinheiro-Machado, bu ve diğer hükümet programlarının kadınların hayatlarını “çok boyutlu bir şekilde” değiştirdiğine inanıyor.
“Lula da Silva’nın başbakan olduğu dönemde bu programdan yararlanan düşük gelirli bir kadın, Bolsa Familia sayesinde kazandığı finansal özerkliği, aile sağlığını ne kadar iyileştirdiğini, çocuklarının okula devam etmesine ne denli katkıda bulunduğunu hatırlayacaktır.”
Bolsonaro döneminde yoksulluk ve eşitsizlikle mücadele geriledi
Bolsonaro hükümeti kısa bir süre önce kadına yönelik şiddetle mücadele bütçesini yüzde 90 oranında azalttı. Cinsiyet eşitliğini teşvik etmeyi ve cinsiyete dayalı şiddetle mücadele etmeyi amaçlayan hükümet programı da iptal eden hükümet, yerine “aileyi güçlendirmeye” ve “gebe kalındığı andan itibaren yaşamın savunulmasına” odaklanan bir program getirdi.
Ayrıca Brezilya Kadın Evi (Casa da Mulher Brasileira, kadınlara yönelik hizmetler sunan bir kamu kurumu) ve Kadın Çağrı Merkezi’ne (şikayetlerin kaydını tutan, şiddet mağdurlarına rehberlik eden ve yasalar ve kampanyalar hakkında bilgi veren) yapılan yatırımlarda da kesintiye gidildi.
Brezilyalı araştırmacı Djamila Ribeiro, mevcut hükümetin sadece toplumsal cinsiyete dayalı şiddetle mücadeleyi değil, aynı zamanda kadınları ekonomik olarak güçlendiren sosyal programlarda yapılan kesintilerle de yoksulluk ve eşitsizlikle mücadeleyi gerileten politikalar uyguladığının altını çizdi: “Tüm bu politikalar kadınları etkiliyor, ekonomi, sağlık, barınma, eğitim, toplumsal cinsiyeti bu tartışmalardan ayrı tutmuyoruz.”
Lula da Silva’nın cinsiyet eşitliği için politika önerileri neler?
Sosyoekonomik Araştırmalar Enstitüsü (Inesc) tarafından hazırlanan rapor, Bolsonaro hükümetinin 2022 yılında kadına yönelik şiddetle mücadele için ayırdığı kaynak hiç olmadığı kadar düşüktü
Lula da Silva ise açlık ve işsizlikle mücadele ve ve ücret eşitliğine odaklanarak toplumsal cinsiyet eşitsizliğine öncelik vereceğini taahhüt eden bir planlamayla bu kaynak dağılımını değiştirme sözü verdi.
Lula da Silva’nın seçim vaatleri arasında Kadın Bakanlığı’nın kurulması, toplumsal cinsiyet şiddetiyle mücadele için özel bir programın yeniden oluşturulması ve kadınları aile içi şiddetten korumayı amaçlayan Kadın Cinayetleri ve Maria da Penha yasalarının güçlendirilmesi de yer alıyor. Lula ayrıca, başta bekar anneler, siyahi ve yoksul kadınlar başta olmak üzere kadınlara yönelik bir konut programı oluşturulmasını ve ülkedeki yaşlı ve çocuk bakımı merkezleri ve tam zamanlı okullar ağının genişletilmesini öneriyor.
Kaynak: CNN