BBC, 2022’de dünyanın en ilham veren ve etkili 100 kadını listesini açıkladı. Değişime öncülük eden ve fark yaratanların öne çıkarıldığı listede, Avrupa’da yapay kalp nakli yapan ilk kadın cerrah olarak adından övgüyle söz edilen Dr. Dilek Gürsoy da yer alıyor.
BBC, 2022’de dünyanın en ilham veren ve etkili 100 kadını listesini açıkladı. Bu yıl 100 Kadın, Siyaset/Eğitim, Kültür/Spor, Aktivizm/Dava Savunuculuğu, Sağlık/Bilim değişime öncülük eden ve fark yaratanları öne çıkarıyor.
Bunlar arasında Billie Eilish gibi küresel müzik fenomeni, Ukrayna’nın ‘First Lady’si Olena Zelenska, aktris Priyanka Chopra Jonas ve Selma Blair, ‘Rus popu çariçesi’ Alla Pugacheva, İranlı tırmanma sporcusu Elnaz Rekabi, üç adım atlamada rekor sahibi atlet Yulimar Rojas ve Ganalı yazar Nana Darkoa Sekyiamah gibi isimler bulunuyor.
Liste, 2022’de dünyanın çeşitli bölgelerinde çatışmaların merkezinde kadınların rolünü gösteriyor: İran’da değişim talep eden kadın protestocular, Ukrayna ve Rusya’daki çatışma ve direnişin kadın yüzleri gibi.
Dilek Gürsoy da listede
Doktor Dilek Gürsoy da listede şöyle yer alıyor: “Almanya’da Türk göçmen bir ailenin çocuğu olarak doğan Dr. Dilek Gürsoy, önde gelen bir kalp cerrahı ve yapay kalp uzmanı. Almanya’da Forbes dergisi ona kapağında yer vermiş ve Avrupa’da yapay kalp nakli yapan ilk kadın cerrah olarak övgüyle söz etmişti.
On yılı aşkın bir süre yapay kalp üzerine araştırmalara öncülük etti. Bunu, organ bağışı oranının düşük olması nedeniyle organ nakline alternatif arayışıyla ve özellikle kadın anatomisine odaklanarak yaptı. Hayat hikayesini kitaplaştırdı (‘Buradayım Çünkü İyiyim’). Şimdi de özel kalp kliniğini açma sürecinde.”
BBC 100 Kadın 2022 listesinde yer alan diğer isimlerden bazıları şöyle:
Taisia Bekbulatova, Rusya
Gazeteci
Ünlü bir Rus gazeteci olan Taisia Bekbulatova, 2019’da bağımsız medya kuruluşu Holod’u kurdu. Kuruluş Ukrayna’daki savaşla ilgili kapsamlı haberlerin yanı sıra eşitsizlik, şiddet ve kadın hakları konularında da yayınlar yaptı. Web sitesi Nisan ayında Rusya’da bağımsız medyaya yönelik baskılar sırasında yetkililer tarafından engellendi.
Bekbulatova ve ekibi çalışmalarına devam etme kararlılığı gösterdi ve okuyucu kitlelerini artırdı. ‘Yabancı ajan’ damgası yedikten sonra 2021’de Rusya’yı terk eden Bekbulatova, savaşı cepheden bildirmek için Ukrayna’ya gitti.
Eva Copa, Bolivya
Politikacı
Eva Copa, Aymara kökenli eski bir öğrenci lideri ve Bolivya’da siyaseti sarsıyor. Ülkenin en büyük ikinci şehri olan El Alto’nun belediye başkanlığı için partisinden aday olamayınca, partisinin adayına karşı seçime girdi ve oyların %69’unu alarak kazandı. Kısa bir süre önce, kentin kadınlar için planını açıkladı; izlenecek politikalar ve yatırım yoluyla kadın haklarını güçlendirmeyi hedefliyordu.
Copa siyasette yeni değil; 2015-2020 yılları arasında senatör olarak görev yaptı. İktidar partisinden ayrılması, birçok kişi tarafından Bolivya’da daha çeşitlilik kazanmış bir siyasi manzaraya doğru kayma olarak görülüyor.
Dima Aktaa, Suriye
Koşucu
Dima Aktaa’nın Suriye’deki evi 2012’de bombalandı. Bacağını ve dolayısıyla en sevdiği şeylerden biri olan koşma yeteneğini kaybetti. BM verilerine göre Suriyelilerin yaklaşık %28’i engelli ve bu oran dünya ortalamasının neredeyse iki katı. Olaydan on yıl sonra Aktaa İngiltere’de, 2024 Paralimpik Olimpiyatları’na hazırlanıyor.
Pandemi sırasında mülteciler için para toplamasının ardından, İngiltere’nin alternatif futbol takımı Lionhearts’ın üyesi ilan edildi. Pop yıldızı Anne-Marie, Beautiful adlı müzik videosunda onun hikayesine yer verdi. Aktaa engelli insanların gücü konusunda farkındalık yaratmaya devam ediyor.
Geetanjali Shree, Hindistan
Yazar
Romancı ve yazar Geetanjali Shree, Ret Samadhi adlı romanının İngilizce çevirisi olan Tomb of the Sand ile Uluslararası Booker Ödülü’nü kazanan ilk Hint yazar olarak bu yıl tarihe geçti. Kitabın Fransızca çevirisi de Emile Guimet Ödülü için kısa listeye kalmıştı.
Shree, Hintçe kurgu, ve Hintçe ve İngilizce kurgu dışı eserler üretiyor. Yenilikçi dil ve yapı kullanımıyla dikkat çeken eserleri Hindistan’da birçok dile ve yabancı dile çevrildi. Ayrıca kurucu üyesi olduğu tiyatro grubu Vivadi ile iş birliği halinde tiyatro senaryoları üzerinde çalışıyor.
Saçlarını kesen kadınlar, İran
Protestocu
İran’da kadınların saçlarını başörtüsüyle örtmelerini gerektiren katı kuralları ihlal ettiği iddiasıyla 13 Eylül’de Tahran’da ahlak polisi tarafından tutuklanan 22 yaşındaki Kürt kadın Mahsa Amini’nin ölümünün ardından bu yıl İran’da geniş çaplı protestolar patlak verdi.
Bu yıl kadınların protestolarda oynadıkları rolü, özgürlükleri için ve zorunlu başörtüsüne karşı verdikleri mücadeleyi görünür kılmak istedik.
Saç kesmek, dünyanın dört bir yanındaki ünlülere, politikacılara ve kampanyacılara yayılan hareketin sembollerinden biri haline geldi. İran’daki bazı topluluklar için bu geleneksel bir yas işareti.
Oleksandra Matviichuk, Ukrayna
İnsan hakları avukatı
Oleksandra Matviichuk, 15 yıl boyunca Sivil Özgürlükler Merkezi’ni (CCL) yönetti. Ukrayna’nın işgalinden sonra, Rusya’nın işlediği savaş suçlarını belgeleme çalışmaları nedeniyle 2022 Nobel Barış Ödülü’nü alanlardan biri oldu.
CCL, insan haklarına odaklanıyor ve 1960’lardaki Ukraynalı muhaliflerin mirasını taşıyor. Merkez 2014 yılında savaş suçlarını belgelemek üzere Kırım, Luhansk ve Donetsk’e giden ilk insan hakları kuruluşu oldu. Şimdi ise Çeçenistan, Moldova, Gürcistan, Suriye, Mali ve Ukrayna’da işlendiği iddia edilen insan hakları ihlalleri nedeniyle Rusya’nın soruşturulması için uluslararası bir mahkeme kurulması çağrısında bulunuyorlar.
Marie Christina Kolo, Madagaskar
İklim girişimcisi
Yeşil sosyal girişimci ve ekofeminist Marie Christina Kolo, Madagaskar’ın COP27’deki resmi delegasyonunda yer aldı. Ülkesi, milyonlarca insanın gıdaya erişimini zorlaştıran art arda kuraklıklara maruz kaldı. Kolo iklim değişikliğinin insan hakları ve toplumsal cinsiyet boyutlarına odaklanıyor. BM, Madagaskar’daki durumu dünyanın ilk iklim değişikliği kaynaklı kıtlığı olarak niteledi.
Kolo, yeşil ekonomi yoluyla yoksullukla mücadele etmeyi amaçlayan People Power Inclusion adlı STK’nın bölge direktörü. Green’N’Kool adlı sosyal girişimi, iklim adaleti için önde gelen bir ulusal platform. Cinsiyete dayalı şiddete maruz kalmış biri olarak, tecavüz kültürüne karşı mücadele eden Women Break the Silence hareketini kurdu.