ABD’nin 2024 Başkanlık ve Kongre seçimlerine az bir zaman kala, Washington’daki siyasetçilerin yaşı da, ortalaması da giderek daha fazla dikkat çekiyor. Özellikle yaşlı politikacıların son dönemdeki sağlık problemleri ve iş yapabilme kabiliyetleri, bu konunun önemini artırıyor.
ABD’de “siyasetçilerin yaşı” konusu yeniden gündemde. 81 yaşındaki Cumhuriyetçi Senatör Mitch McConnell’ın bir basın toplantısında yaklaşık 20 saniye boyunca konuşmadan donakalması ve 90 yaşındaki Demokrat Senatör Dianne Feinstein’ın hastalıklar nedeniyle bir süre Kongre’de yer alamaması, Amerikan siyasetinde yaş meselesini tartışılır hale getirdi.
Mevcut Başkan Joe Biden 80 yaşında ve Cumhuriyetçi Parti’nin en popüler rakibi Donald Trump 77 yaşında. ABD’nin genel nüfusunun yaş ortalamasının 38 olduğu düşünüldüğünde, bu durum özellikle genç seçmenler açısından soru işaretleri yaratıyor. Ancak, son dönemde kamuoyu anketleri yaş konusunda seçmenin endişelerinin azaldığını gösteriyor.
Pew Araştırma Merkezi’ne göre, ABD Senatosu’nun 100 üyesinin 67’si 60 yaşın üzerinde. Temsilciler Meclisi ise görece daha genç; yaş ortalaması 57. Ancak, “Boomer kuşağı”, Kongre’nin neredeyse yarısını oluşturuyor ve siyasetçilerin yaşı, git gide daha da artıyor.
Trump’tan “yaşlı akbaba” çıkışı
Eski ABD Başkanı Donald Trump, otomobil işçilerine yaptığı bir konuşmada mevcut ABD Başkanı Joe Biden’ı “perişan bir yaşlı akbaba” ve “çürümüş bir politikacı” olarak nitelendirdi. Trump, Biden’ın Amerika’yı “soyup soğana çevirmek” istediğini iddia etti. Konuşmasında, yeşil enerji politikalarını eleştirerek, Biden’ın bu politikaları yüzünden ABD üretiminin zarar göreceğini de belirtti ancak, “yaşlanmış ve işe yaramaz” olduğunu söylemesi, siyasetçilerin yaşı tartışmasını bir kez daha gündeme getirmiş oldu.
Yaş Sınırı ve Yaş Ayrımcılığı
Bu durum, 75 yaş üstü siyasetçiler için zihinsel yeterlilik testi yapılması gerektiğini öneren eski BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley gibi siyasetçilerin fikirlerini de gündeme getiriyor. Trump da bu konuda zihinsel yeterlilik testini desteklediğini açıklamıştı. Ancak, bu tür öneriler “yaş ayrımcılığı” tartışmalarına da yol açıyor. Yaşın siyasi bir malzeme olarak kullanılmaması gerektiğini savunanlar da var, ancak bu konudaki tartışmaların her iki tarafı da kuvvetli argümanlar sunuyor.
Diğer yandan, CNN analizine göre, seçmenler genellikle yaş faktörünü göz ardı etmeye meyilli. Seçmenlerin bir politikacının görevdeki süresini çok daha önemli bulduğu, ve bu durumun özellikle ABD’de her iki büyük partide de yaşlı adayların popülaritesini etkilemediği belirtiliyor.
Beyaz Saray, alevlenen yaş tartışmalarının ardından Başkan Biden’ın sağlık durumunun “başkanlık görevlerini yerine getirmeye uygun” olduğunu gösteren sağlık raporlarını açıkladı.
Yaşlı Politikacılar: Gerontokrasi Nedir?
Gerontokrasi terimi, “yaşlılar tarafından yönetilen bir hükümet” anlamına geliyor. Son yıllarda siyasetçilerin yaşı ve konunun güncel siyasete etkisi tartışılmaya başlandığında, bu kavram da popülerlik kazanmıştı. 2022 yılında Elon Musk’ın ABD’li siyasetçileri “antik” olarak nitelendirmesi, gerontoktasi terimini ilk kez gündeme getirmişti.
“İnsanları çok uzun süre yaşatmaya çalışmamız gerektiğini düşünmüyorum. Bunun, toplumun boğulmasına yol açacağını düşünüyorum çünkü gerçek şu ki, çoğu kişi fikrini değiştirmez. Sadece ölürler. Dolayısıyla eğer ölmezlerse, eski fikirlere sıkışıp kalacağız ve toplum ilerlemeyecek”
“Bu kadar çok sayıda ülkenin lideri aşırı yaşlıyken, gerontokrasi ile şimdiden gayet ciddi bir sorunumuz olduğunu düşünüyorum. ABD’de çok, çok antik bir liderlik var. Eğer onlardan birkaç nesil büyükseniz, halkla temas içinde olmanız imkânsız.”
Elon Musk
Son zamanlarda siyasetçilerin yaşı ön plana çıkmış durumda ve bu yüzden “gerontokrasi,” yani “yaşlılar tarafından yönetilen bir hükümet,” terimi gittikçe daha fazla kullanılıyor. Kasım ayında 80 yaşını kutlayan Başkan Biden, Oval Ofis’te oturan ilk 80 yaş üstü lider oldu. 90 yaşındaki California Senatörü Dianne Feinstein ise zona komplikasyonları sebebiyle işe sıkça gelemiyor. En son, 81 yaşındaki Senato Azınlık Lideri Mitch McConnell, bir basın toplantısında rahatsız edici bir şekilde 20 saniye donakaldı.
Gerontokrasi ne demek?
Gerontokrasi, yaşlıların yönettiği bir politik sistemi ifade eder ve oldukça eski bir kavramdır. Fransa’nın Lille Katolik Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü Raul Magni-Berton, gerontokrasinin üç farklı türde olduğunu açıklıyor.
İlk türü, yasalarla belirlenmiş gerontokrasi olarak tanımlanıyor ve daha çok antik toplumlarda görüldüğü biliniyor. Örneğin, Roma Senatosu ilk başta en az 60 yaşında olan emekli askerlerden oluşurdu. Günümüzde de, İtalya gibi ülkelerde cumhurbaşkanı olabilmek için en az 50 yaşında olmak gerekiyor. Ancak bu tür kısıtlamalar günümüzde daha az yaygın.
İkinci tür gerontokrasi, yasalara bağlı değil ama “sözlü centilmenlik kuralları” ile işliyor. Örneğin, Vatikan gibi ülkelerde ya da askeri cuntalar tarafından yönetilen yerlerde, en yaşlı lider genellikle stratejik nedenlerle seçilir. Yaşlı liderlerin emekli olma ya da ölme olasılığı daha yüksek olduğu için, bu lider değişimini kolaylaştırır.
Üçüncü tür ise, birçok faktörün bir araya gelmesiyle oluşur ve demokrasilerde oldukça yaygındır. Magni-Berton’a göre, hemen hemen tüm ülkelerde, parlamentonun ortanca yaşı, seçmenlerin ortanca yaşından daha yüksektir. Resmi bir kural olmamasına rağmen, seçmenlerin daha deneyimli adayları tercih etmesi veya yaşlı insanların daha fazla güç kazanmak için zamana sahip olmaları, bu tür gerontokrasinin oluşmasına katkıda bulunabiliyor.