Neden Siri gibi çoğu dijital asistan kadın sesiyle cevap veriyor ve itaatkar kişilikler sergiliyorlar? UNESCO Cinsiyet Eşitliği Direktörü Dr. Saniye Gülser Corat’ın önayak olduğu, geçtiğimiz günlerde yayımlanan yeni bir rapora göre bunun sebebi, bu tür hizmetleri ve diğer dijital araçları geliştiren teknik ekiplerde kadınların neredeyse hiç olmaması.
Dr. Saniye Gülser Corat’ın, cinsiyet eşitliği konusunda çalışan STK’ların desteğiyle hayata geçirdiği raporun başlığı, “Yapabilsem, Yüzüm Kızarırdı. Dijital Becerilerde Cinsiyet Uçurumunu Eğitimle Kapatmak.”
Başlık, Apple’ın dijital asistanı Siri’nin kullanıcıların hakaretlerine yanıt olarak verdiği standart cevaba gönderme yapıyor. Siri’nin dışında bildiğimiz diğer “kadın” dijital asistanlar da itaatkar kişilikler sergiliyor. UNESCO’ya göre, bu aslında eğitim ve teknoloji sektöründeki cinsiyet dengesizliklerinin bir yansıması olarak Yapay Zeka (AI) ürünlerindeki cinsiyet ayrımcılığının bir sonucu.
UNESCO Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Direktörü Saniye Gülser Corat, “Kadın sesiyle programlanan itaatkar makineler evimize, arabalarımıza ve ofislerimize giriyor” diyor. “Yazılımların içine işlenen bu itaatkarlık erkeklein kadınlarla konuşma şeklini ve kadınların isteklere cevap verme ve kendilerini ifade etme şeklini etkiliyor. Bunu değiştirmek için, yapay zeka teknolojilerinin nasıl cinsiyetlendirildiğine ve bunu kimlerin yaptığına çok daha fazla dikkat etmemiz gerekiyor. ”
Raporda, kadın dijital asistanları “varsayılan” kabul etmemek, bu asistanları sözlü cinsel tacizi caydırmak üzere programlamak, kadınların cinsiyetçi olmayan yeni teknolojilerin yaratılmasında rol oynaması için ileri teknik becerilerini geliştirmek gibi öneriler yer alıyor.
Önümüzdeki beş yıl zarfında, dijital asistanlarla konuşanların sayısının artacağına dikkat çeken rapor, dijital asistanların sayısındaki artış göz önüne alındığında, daha fazla kadın ve kız çocuğunun ileri düzeyde dijital beceriler geliştirmelerini sağlamanın için acil bir zorunluluk olduğunu ifade ediyor.
Raporu Hürriyet Gazetesi’ndeki köşesine taşıyan Gila Benmayor, bugün yapay zeka geliştiren araştırmacıların sadece yüzde 12’sinin, yazılım geliştirenlerin ise sadece yüzde 6’sının kadın olduğunu ifade ediyor.
Benmayor, cinsiyet eşitliğinin savunulduğu bir dönemde dijital kadın asistanların kötü bir örnek teşkil ettiğinin altını çizerken, Corat’ın değerlendirmelerine yer veriyor: “Dr. Corat ‘Yapay Zeka gökten zembille inmiş bir şey değil. Bizim ürettiğimiz ve toplumu yansıtan bir şey’ derken yerden göğe haklı. ‘Yapay Zeka toplumdaki tüm sesleri yansıtmak durumunda. Oysa bu teknoloji geliştirilirken kadınların ve kızların sesleri yok. Teknolojide Me Too zamanı geldi’ derken de öyle.”
Saniye Gülser Corat kimdir?
Robert Koleji’nden ve 1978 yılında Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü’nden mezun olan Saniye Gülser, yüksek lisansını Belçika’daki Avrupa Çalışmaları’nda doktorasını Ottawa’da Carleton Üniversite’sinde yaptı.
Mezun olduktan sonra, Uluslararası Araştırma Gelişme Merkezi ve Kanada Uluslararası Gelişme Ajansı’nda eğitim, sosyal ve ekonomik kalkınma, kurumsal güçlendirme, toplumsal cinsiyet eşitliği, yerel yönetişime teknoloji transferi ve iklim değişikliğine konularında danışmanlık yapan Corat, dünyanın çeşitli yerlerinde Dünya Bankası, UNDP gibi kurumlarda insani gelişmişliği artırıcı projelerde çalıştı. Corat 20 yıl dünyanın en zor bölgelerinde yoksulluğu azaltmak, insan ve kadın haklarını öne çıkartmak için mücadele vermiş bir isim.
Yaklaşık 10 yıl Kanada’daki uluslararası bir geliştirme danışmanlık şirketinin Genel Müdür Yardımcısı (CEO) olarak görev yapan Corat, özel sektör deneyimine de sahip.
UNESCO ile yolunun kesişmesini ise şöyle anlatıyor Corat: “Benim tek başıma yapabildiğim şeylerin başlangıç noktasına geri gelmesi kolaydı. Arkamda güçlü bir kurum olsa daha etkili olurum diye düşündüğüm sırada Unesco’nun Cinsiyet Eşitliği Bölümü’ne direktör arandığını duydum. Başvurdum ve kabul edildim.”
Kaynak: Hürriyet, news.un.org