Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı’nın başkanı Ayşe Kaşıkırık, özelikle muhtarlıklar söz konusu olduğunda kadınların tüm gün çay ısmarlayan, et dağıtan erkek muhtar vesayeti ile eşitsiz bir temelde yarıştığına dikkat çekiyor.
Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı, 21 ilde düzenlediği kadın muhtar ve muhtar adaylarına yönelik kapasite güçlendirme eğitimleriyle yüzlerce kadına ulaştı.
AsoPress’ten Metin Yoksu’ya konuşan Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı’nın başkanı Ayşe Kaşıkırık, özelikle muhtarlıklar söz konusu olduğunda kadınların tüm gün çay ısmarlayan, et dağıtan erkek muhtar vesayeti ile eşitsiz bir temelde yarıştığına dikkat çekiyor. Kaşıkırık’a göre, yerel yönetimlerde kadınların söz sahibi olması için farklı metotların geliştirilmesi gerekiyor.
“Kadınlar siyasette yokluk sendromu yaşıyor”
Kaşıkırık’ın paylaştığı rakamlara göre, Türkiye’de kadınların belediyelere seçme ve seçilme hakkını kazandığı 1930 yılından günümüze kadar 19 yerel seçimde 32 binden fazla erkek belediye başkanı seçilirken, kadın belediye başkanı sayısı 150’de kaldı. Belediye meclis üyeliğinde kadın oranı en fazla %11, kadın muhtar oranı en fazla %2,24 oldu.
Bu rakamların “kadınların siyasette yokluk sendromu yaşadığını” gösterdiğini ifade eden Kaşıkırık, kadınların yerel yönetimlerin unutulan öznesi konumunda olduğunu belirtiyor.
“Dolayısıyla, kadın yurttaşlar alınan kararların nesnesi. Diğer bir deyişle, kadın yurttaşlar kentin sahibi değil, sakini. Kadınlar kentte etken değil, edilgen rolde. Oysaki, nüfusun ve seçmenlerin yarısını oluşturan kadınlar kentte etkili ve yetkili olmalı.”
“Kadın muhtar sayısında artış var”
Kaşıkırık’ın aktardığına göre, Türkiye genelinde kadın muhtar adayı sayısında önemli bir artış var.
“Önceden muhtarlık yarışı erkekler arasında, erkekler kulübünde, erkek-erkeğe geçerdi. Bu zincir artık kırıldı, kadınlar da muhtarlık yarışına dahil oldu. Artık mahallelerde 3-4 kadın adayın yarıştığı durumlarla karşılaşıyoruz. Şanlıurfa, Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca bir tane bile kadın muhtar çıkarmayan bir ildir. Bu dönemde 10 kadın muhtar adayı var, kapı kapı dolaşarak yoğun bir saha çalışması yürütüyorlar. Bazı kadın adaylar ‘gün siyaseti’ yaparak günlerde kadınları örgütlüyor, bazıları okul aile birlikleri ve sivil toplum kuruluşları üzerinden seçmenlere ulaşmaya çalışıyor.”
Kaşıkırık’ın paylaştığı verilere göre, muhtarlıklarda son güne kadar aday olunabildiği için kesin aday oranlarını bilinemese de, belediye başkanlığında kadın aday oranı %6-%8 bandında değişiyor. En yüksek kadın aday oranı DEM partide, en düşük kadın aday oranı kadınların neredeyse hiç olmadığı MHP, Saadet Partisi, Yeniden Refah Partisi, Hür Dava Partisi gibi partilerde görünüyor.
Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı, verdiği eğitimlerle muhtarlıkta kadın temsil oranını artırmayı hedefliyor. Kaşıkırık, eğitimlerin amacını şöyle anlatıyor:
Siz neler yaptınız bu süreçte. Eğitimler neden önemli?
“Bu eğitimlerde adaylaşma, örgütlenme, strateji geliştirme, kampanya yönetme, mahallede eşitlik ve kapsayıcılık, hak temelli kentsel hizmetler, siyasette toplumsal cinsiyet eşitliği, muhtarlık mevzuatı, yerel siyaset ve mahalle dinamikleri gibi bir dizi konuya değindik. Aynı zamanda, kamuoyunda kadın muhtar konusunda farkındalık kazandırmak ve bilinç yükseltmek için #1KapıDaSenAç kampanyası düzenledik. Bu kampanya ile kadınları aday olmaya ve seçmenleri kadın adaylara oy vermeye davet ettik. Seçim gününe kadar muhtarlık kurumunda kadınların eşit temsil edilmesini gündemde tutmaya, bu konuda kamuoyu oluşturmaya, sesimizi ve sözümüzü çeşitli platformlarda daha gür duyurmaya gayret edeceğiz.”
“İki dönem kuralı temsil sorununu çözebilir”
Kaşıkırık’a göre, eş başkanlık sistemi Türkiye’de eşit temsil sorununu çözmek için muhtarlıklara “iki dönem kuralı” getirilmesinin etkili olabileceğini düşünüyor:
“Cinsiyet kotası ve fermuar sistemi siyasi partiler tarafından etkin ve yetkin bir şekilde uygulanmadığı için eşit temsil bir türlü sağlanamıyor. Eş başkanlık sistemi ülkemizdeki eşit temsil sorununu çözmek için önemli bir araç olabilir. Ancak muhtarlık kurumunda karşılığını bulamayabilir. Muhtarlık kurumu doğrudan demokrasinin ülkemizde işlevsel olduğu tek alandır. Adaylar bağımsız, partisiz olarak seçime girerler. Dolayısıyla, eş-başkanlık sistemi yerine muhtarlıklara iki dönem kuralı getirilebilir. Kadın adaylara adaylık kampanyalarını yürütebilmek için finansal destek sağlanabilir. Türkiye genelinde her 100 muhtardan 98’i erkek ve sadece 2’si kadın. Mevcut erkek muhtarların büyük bölümü en az 3-4 dönemdir bu görevi yapıyor. Hatta 10 dönemdir muhtarlık yapanlar var. Muhtarlıklarda gençlere ve kadınlara daha çok yer açmalıyız.”