Gana parlamentosu 29 Şubat günü, devlet başkanı tarafından yasalaştırılması halinde LGBTI+ ilişkilerinin LGBTQ+ haklarının desteklenmesinin suç sayılmasını öngören bir yasa tasarısını oybirliğiyle kabul etti. Bundan sadece bir gün sonra Papa Francis Vatikan’da düzenlenen bir konferansta yaptığı konuşmada insanlığı tehdit eden “çağımızın korkunç ideolojisini” kınadı. 87 yaşındaki Papa tam olarak ne demek istediğini şöyle açıkladı: “Bugün en korkunç tehlike [kadın ve erkek arasındaki] farklılıkları yok sayan toplumsal cinsiyet ideolojisidir. Farklılıkları ortadan kaldırmak insanlığı ortadan kaldırmak demektir.”
“Toplumsal cinsiyet ideolojisi”, LGBTI+ bireylerin haklarından üreme haklarına (kürtaj veya doğum kontrol yöntemlerine erişim gibi), okullardaki cinsellik eğitiminden, kadınlar ve kız çocukları için eşit haklar, temsiliyet ve korumayı savunma girişimlerine kadar her şeyi kapsayan bir terim haline geldi. Ve giderek artan bir şekilde korkuyu körüklemek, siyasi güç oluşturmak ve kadın ve LGBTI+ haklarında zorlukla kazanılan ilerlemelere karşı çıkmak için kullanılıyor.
Çoğu zaman birbiriyle bağlantılı olan bu küresel tepki, sadece kalkınma gündemini ve dünyanın dört bir yanındaki kadınların ve kuir bireylerin ayrımcılık veya bağnazlık olmaksızın yaşama olasılığını tehdit etmekle kalmıyor. Aynı zamanda, ister köklü ister yeni kurulmuş olsun, demokrasileri de tehdit ediyor.
Bu nedenle CNN As Equals, Afganistan’dan ABD’ye, yaşam hikayeleri ve çalışmalarıyla toplumsal cinsiyet karşıtı hareketlerin yarattığı zorluklara yanıt veren 30 kişiyi belirledi ve profillerini çıkardı. Çoğu zaman bireysel olarak karşı karşıya oldukları tehlike karşısında gösterdikleri cesaret ve adanmışlık ilham verici.
Judith Butler
Profesör, Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü (ABD)
Judith Butler toplumsal cinsiyetten kimin korktuğunu ve bunun neden önemli olduğunu bilmenizi istiyor.
ABD’nin önde gelen feminist düşünürlerden biri olan Judith Butler, Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi ve Bodies That Matter: On the Discursive Limits of Sex gibi 27’den fazla dile çevrilen kitapların yazarı.
Bir filozof ve insan hakları aktivisti olarak Butler, kadın ve LGBTI+ haklarının yanı sıra beyaz olmayan insanların ve göçmenlerin haklarına karşı ortaya çıkaran küresel tepkiler üzerine araştırmalar yaptı ve yazılar yazdı.
Yakında çıkacak olan Who’s Afraid of Gender? adlı kitabında Butler, “toplumsal cinsiyetin yeni ortaya çıkan otoriter rejimler, faşist oluşumlar ve trans dışlayıcı feministler için nasıl bir fanteziye dönüştüğünü” ve bu hareketin nasıl üreme adaletini ortadan kaldırmaya, şiddetten korunma araçlarını zayıflatmaya, trans ve kuir bireylerin haklarını ellerinden almaya çalıştığını” inceliyor.
Amel Grami
Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Profesörü, Manouba Üniversitesi (Tunus)
Amel Grami, büyük riskler göze alarak ayrıcalıklarını savunan güçlü erkeklere sesleniyor.
Tunus’taki Manouba Üniversitesi’nde Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları ve İslami Çalışmalar profesörü ve yazar olan Amel Grami, İslam dünyasında kadın hakları savunucusu olarak tanınıyor. Bu çalışmaları nedeniyle sosyal medyada tacize ve şiddete maruz kaldı.
Tunus’ta kadın hakları konusundaki bir ‘geriye gidişi’ yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Kays Said 2022 yılında, kadınların seçilmiş meclislerde temsilini destekleyen cinsiyet kotalarını kaldırdı. Aynı yıl, “İslam’ın ruhu, şerefi, mülkiyeti, dini ve özgürlüğü koruma amaçlarına ulaşmak için” yeni bir anayasanın düzenleneceğini duyurdu. İnsan Hakları İzleme Örgütü kadın haklarının olumsuz etkileneceği konusunda uyarıda bulunuyor.
Grami CNN’e “erkek ayrıcalıklarını savunan” muhafazakar güçlerin giderek güçlendiğini söyledi.
Fidan Ataselim
Genel Sekreter, Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu (Türkiye)
Fidan Ataselim Türkiye’de kadın cinayetlerinin çetelesini tutuyor.
Fidan Ataselim, Türkiye’deki kadın cinayetlerini izleyen ve kadınların güvenliğini savunan bir platform olan Kadın Cinayetlerini Durduracağız’ın genel sekreteri ve kurucularından. Platform, Türkiye’nin 2021 yılında toplumsal cinsiyete dayalı şiddet konusunda dünyanın önde gelen anlaşması olan İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesine karşı çıkmasının ardından muhafazakârlar tarafından hedef alındı.
Kadın Cinayetlerini Durduracağız, çekilmeden bu yana Türkiye’de kadın cinayetlerinin arttığını savunmaktadır. Grubun verileri, 2023 yılında Türkiye’de 315 kadının öldürüldüğünü ve bunların %65’inin kendi evlerinde öldürüldüğünü ortaya koyuyor.
Eylül 2023’te, Platfomun “hukuka ve ahlaka aykırı hareket ettiği” gerekçesiyle kapatılması girişimlerinin mahkeme tarafından reddedilmesinin ardından Ataselim şöyle demişti: “Mücadeleye devam edeceğiz. Haklarımızdan ve siyasi mücadelemizden vazgeçmeyeceğiz.”
Monica Simpson
İcra Direktörü, SisterSong (ABD)
Amerika’da üreme sağlığı konusunda sesi en çok çıkanlar beyaz olmayan kadınlar. Monica Simpson bunu değiştirmek istiyor.
Monica Simpson, kadınların ve LGBTİ+’ların hakları için mücadele etme konusunda 20 yılı aşkın deneyime sahip, aktivizm ile müzik ve sanatı birleştiren queer bir siyah aktivist.
Merkezi ABD’nin güneyinde bulunan ve liderliğini yaptığı SisterSong Women of Color Reproductive Justice Collective adlı kuruluşun misyonu “marjinalleştirilmiş toplulukların üreme yaşamlarını etkileyen kurumsal politikaları ve sistemleri iyileştirmek.”
Roe V Wade’in iptali kararının beyaz olmayan kadınları ve özellikle de 2022 yılında ABD’de kürtaj yaptırmak isteyen kadınların yaklaşık %40’ını oluşturan Siyah kadınları orantısız bir şekilde etkileyeceği ifade ediliyor.
Griselda Mata
Koordinatör, Catholics for the Right to Decide of Latin America (El Salvador)
Köktendincilik artarken, Griselda Mata Katolik cemaatinin içinden kürtaj hakları konusunda ses yükseltiyor.
Griselda Mata, aşırı dinci grupların Latin Amerika’daki hükümetleri, özellikle de kürtaja erişim konusunda nasıl etkiledikleri konusunda farkındalık yaratıyor.
Griselda Mata, Catholics for the Right to Decide of Latin America koordinatörü ve örgütün El Salvador şubesinin başkanı. Catholics for the Right to Decide of Latin America, Katolik kilisesinin diğer Hıristiyan mezheplerine destekçi kaybettiği bir bölgede cinsel haklara ve üreme haklarına daha fazla erişimi savunmak için teolojik ve feminist argümanları kullanıyor.
Latin Amerika’daki bazı ülkeler son yıllarda kürtaj üzerindeki kısıtlamaları gevşetme yönünde adımlar atmış olsa da, El Salvador’da kürtaj hiçbir istisna olmaksızın tamamen yasaklanmış durumda.
Mata, Latin Amerika’da köktendinciliğin ilerlemesini bir tehdit olarak görüyor ve bir röportajında şöyle diyor: “Bir daha asla geri dönmeyeceğimizi düşündüğümüz zamanlara geri dönüyoruz. Cinsel haklar konusunda ilerleme kaydetmiş olan ülkelerde artık hiçbir şey kalmadı.”
Riska Carolina
Avukat ve Sekretarya Koordinatörü, Crisis Response Mechanism (Endonezya)
Riska Carolina, cinsellik hukuku alanında uzmanlaşmış Endonezyalı bir avukat ve insan hakları savunucusu. CRM bünyesinde Endonezya’nın dokuz ilinde LGBTQ+ ile ilgili davalara bakan 16 toplum avukatından oluşan bir ekibi desteklemek için fon topladı.
2022 yılında Endonezya parlamentosu, kadınların, dini azınlıkların ve LGBTI+ bireylerin haklarını ihlal eden yeni bir ceza yasayı onayladı. Kanun, evlilik dışı cinsel ilişkiyi suç sayarken, doğum kontrol yöntemlerine erişim hakkına ve ifade özgürlüğüne kısıtlamalar getiriyor.
Carolina, yeni ceza kanununu ve bunun kadınlar, kız çocukları ve LGBTQ+ toplumu üzerindeki olası olumsuz etkilerini eleştirerek değişiklikleri “zalimce” olarak nitelendiriyor.
Estefania Vela Barba
İcra Direktörü, Intersecta (México)
Estefanía Vela Barba kadın düşmanlığının gülünecek bir tarafı olmadığını göstermek için mizahı kullanıyor.
Estefanía Vela Barba, ayrımcılığın ve insan hakları ihlallerinin kaynaklarını tespit etmeye çalışarak ve ayrımcılığı ele almayı amaçlayan kamu politikalarının etkinliğini değerlendirerek toplumsal cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmak için çalışan Intersecta’nın icra direktörü.
Vela Barba, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri konusunda farkındalık yaratmak için mizahı da çok etkili bir şekilde kullanıyor. “Estereotipas” adlı komedi üçlüsünün bir parçası olarak klişeleşmiş erkek davranışlarını hicveden YouTube skeçleri üretiyor. Üçlü ayno zamanda kadınların ilk kez tacize uğradıklarına dair hikayelerini sosyal medyada paylaştıkları #MiPrimerAcoso sosyal medya kampanyasını başlatmasıyla tanınıyor.
Karuna Nundy
Hindistan Yüksek Mahkemesi Kıdemli Avukatı (Hindistan)
Karuna Nundy’ye göre Hindistan’da evlilik içi tecavüzün suç sayılması için verilen mücadele henüz bitmedi.
Uluslararası bir insan hakları avukatı olan Karuna Nundy, 18 yaşından büyük bir kadının evlilik içi tecavüze uğramasının yasal olduğu birkaç ülkeden biri olan Hindistan’da evlilik içi tecavüzün suç sayılması için verilen mücadeleye öncülük ediyor.
Ancak yasanın değiştirilmesi hem mahkemelerde hem de kamuoyunda zorlu bir mücadele gerektiriyor: Erkek hakları aktivistleri, kadınların yasayı kötüye kullanarak erkekleri haksız yere tecavüzle suçlayacağını söylüyor.
2022 yılında Time dergisinin dünyanın en etkili 100 kişisinden biri seçilen insan hakları avukatı, bu platformu zorla evlendirilen ve kocasının sürekli tecavüzüne maruz kalan lezbiyen bir kadının hikayesini paylaşmak için kullandı ve aynı hikayenin farklı versiyonlarını her gün gördüğünü açıkladı: “Ataerkillik bir kanser gibi geri dönüyor ve mahkeme kararlarında, iş yerinde ve kadınların ve kuir insanların ruhlarında ve bedenlerinde metastaz yapıyor.”
Rasha Younes
Direktör Yardımcısı, İnsan Hakları İzleme Örgütü LGBTI Hakları Programı (Lübnan)
Rasha Younes, LGBTQ+ topluluğuna yönelik ihlalleri takip ediyor.
Rasha Younes, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nde Lezbiyen, Gey, Biseksüel ve Trans Hakları Programı’nda çalışıyor. Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da bu topluluğa yönelik ihlallerle ilgili soruşturmaları yöneten Younes, insanların yaşamlarını etkileyen ihlallere ve yapısal eşitsizliklere dikkat çekerek uzun süredir LGBT haklarını savunuyor.
LGBT bireylerin internette yoğun bir şekilde hedef alındığı bir dönemde Younes, Facebook ve Instagram’a platformlarını bu topluluktan kullanıcılar için daha güvenli hale getirmeleri çağrısında bulunan bir kampanyayı da destekledi.
Erika Castellanos
İcra Direktörü, Global Action for Trans Equality (Belize)
HIV pozitif bir trans kadın olarak Erika Castellanos’un hayatı, direncinin bir kanıtı.
Erika Castellanos, Hollanda’da yaşayan Belize’li HIV pozitif trans bir kadın. Hayatını 1990’lardan beri transların, seks işçilerinin ve HIV ile yaşayan insanların haklarına adayan Castellanos, 2023 yılında trans bireylerin sistematik ayrımcılığa uğramasına ve dışlanmasına son vermek için çalışan Global Action for Trans Equality’nin (GATE) icra direktörü oldu.
GATE, LGBTI+ bireylerin toplumsal cinsiyet karşıtı hareket tarafından tehdit edildiğini kabul ediyor ve toplumun etkili bir şekilde yanıt verme kapasitesini geliştirmek için stratejiler geliştiriyor.