KONDA’nın son 10 yılda toplumsal cinsiyet eşitliğine dair algı değişimini araştıran raporuna göre, 10 yıl önce kadınlar arasında mutlu olanların oranı erkeklerden fazla olmasına rağmen bugün kadınlar erkeklerden daha mutsuz.
Araştırma şirketi Konda, Türkiye’deki cinsiyet eşitliği algısına ilişkin raporunu paylaştı. Çalışma, 77 ilden 18 yaş üstü 2 bin 550 kişiyle görüşerek hazırlandı.
Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliği algısı, 10 yıl öncesine göre pozitif bir yöne ilerledi. Ancak o dönemin aksine bugün, kadınlar erkeklerden daha mutsuz olduğunu söylüyor.
Pandemi sürecindeki iş yükü, ekonomik kriz, işsizlik, siyasi umutsuzluk gibi konuların da bu değişimde etkili olduğu düşünülüyor.
Toplumun yarısından fazlası: “Kadının birinci görevi ev işleri ve çocuk yetiştirmek”
Toplumda “Kadının eşinden daha fazla para kazanması sorun olur” yargısını yanlış bulanların oranı bugün yüzde 50’nin üzerine çıksa da “Kadının birinci görevi, evin sorumluluğunu üstlenmek ve çocuk yetiştirmektir” yargısını hâlâ toplumun yarıdan fazlası doğru buluyor. Bu yargıyı 10 yıl öncesinde de bugün de çalışan kadınların yarıdan fazlası yanlış buluyor.
Çalışan ve üniversite eğitimine sahip olan kadınların yarıya yakını, kız çocukları için “hakkını arayabilme” özelliğinin önemli olduğunu düşünüyor. Yani iş hayatı ve eğitim, toplumsal cinsiyet eşitliği veya eşitsizliğiyle ilgili daha fazla deneyim ve kanaat sağlıyor.
Ocak 2018’den bugüne olan değişime bakıldığında, akşamları TV izlerken kumandayı elinde tutanlarda erkeklerin oranının daha fazla olduğu görüldü. Hem Ocak 2018 hem Şubat 2024’te erkeklerin yarıdan biraz fazlası akşamları TV izlerken kumandayı elinde tuttuğunu söyledi.
Mutlu kadınların sayısı yarı yarıya düştü
Rapora göre, toplumda mutlu olanların oranı, 10 yıl önceye göre azalıyor. Bugün toplumda her 4 kişiden sadece 1’i mutlu olduğunu söylüyor. Ayrıca 10 yıl önce kadınlarda kendini mutlu hissedenlerin oranı erkeklerden fazla olurken, bugün kadınlarda mutlu olanların oranı erkeklerden daha az. Raporda, toplumsal cinsiyet rollerinin getirdiği eşitsiz bölüşümlerin de artırdığı pandemi sürecindeki iş yükü, ekonomik kriz, işsizlik, siyasi umutsuzluk gibi konuların da bunda etkisi olduğu düşünülebileceği belirtiliyor. Çalışan her 10 kadından yalnızca 2’si mutlu olduğunu söyleyebiliyor.
Deprem psikolojik olarak etkiledi
Toplumun yüzde 87’si depremden psikolojik olarak etkilendiğini belirtirken, bu oranın kadınlarda daha fazla, erkeklerde ise daha az olduğunu görüldü. Ayrıca “6 Şubat depreminde şu sayılanlardan hangisi ya da hangilerini yaşadınız?” sorusuna erkeklerin yüzde 13’ü, çalışmayan erkeklerinse yüzde 17’si “hiçbiri” yanıtını verdi. Toplumsal olarak yaratılmış olan erkeklik kurgusundaki erkek profilinin “kırılmaz, ağlamaz, yardım istemez” gibi özellikleri düşünüldüğünde, yanıtlarda toplumsal olarak yaratılmış olan erkeklik normlarının etkisi görüldü.
Deprem etkileri sorularında tanıdıklarından kayıplar olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 15, ekonomik olarak olumsuz etkilendiğini, maddi kayıplarının olduğunu söyleyenlerin oranıysa yüzde 10 oldu.
Artık daha az kişi kadınların “iyi yöneticiler olmayacaklarını” düşünüyor
Türkiye genelinde “kadınların doğaları gereği iyi yönetici olamadıkları” düşüncesine sahip olanların oranı 10 yıl öncesine göre azaldı. “Kadınlar doğaları gereği iyi yönetici olamazlar” yargısını Mart 2015’te toplumun yüzde 23’ü doğru bulurken, bu oran Şubat 2024’te 13 puan azalarak yüzde 10’a geriledi.
Evde temizlik yapan kişi sayısı arttı
Araştırmaya göre evde temizlik yaptığını söyleme oranı 10 yıl önce 50’yken, bu oran 2024’te yüzde 73’e çıktı. Her 10 kişiden 7’si evde temizlik yaptığını söyledi. Kadınlarda çalışma durumu fark etmeksizin evde temizlik yaptığını söyleyenler erkeklere göre daha fazla. Evde temizlik yaptığını söyleyenlerin oranında cinsiyet fark etmeksizin en büyük benzerlik, öğrenciler arasında görüldü. Evde temizlik yaptığını söyleyenlerin oranı 10 yıl öncesine göre her aile tipinde arttı. 10 yıl önce her 10 erkekten 6’sı evde temizlik yapmadığını söylerken, bu oran Şubat 2024’te her 10 erkekten 3’üne düştü. Temizlik, yemek yapmak gibi hane içi sorumluluklarda, kadın ve erkek arasındaki görev paylaşımı daha adil bir yöne doğru ilerliyor.
Kadının daha fazla para kazanmasını sorun edenler azaldı
“Kadının eşinden daha fazla para kazanması sorun olur” yargısını yanlış bulanların oranı, 10 yıl öncesine göre bu yıl artarak yarının üzerine çıktı. Şubat 2015’te bu yargıyı yanlış bulanların oranı yüzde 46 ile yarıya yakın olurken Şubat 2024’te bu oran yüzde 56 ile yarının üzerine çıktı. Gelir seviyesi arttıkça, “Kadının eşinden daha fazla para kazanması sorun olur” yargısını yanlış bulanların oranı da arttı. Yargıyı yanlış bulanlarda en yüksek oran yine çalışan kadınlar oldu.
10 yıl içinde toplumda sağlık durumundan memnun olanların oranı azaldı. Ocak 2015’te toplumun yüzde 73’ü sağlık durumundan memnun olduğunu ifade ederken bugün bu oran 9 puan azalarak yüzde 64 oldu. Sağlık durumundan memnuniyet konusunda kadınların oranı, 10 yıl önceki gibi, erkeklerin oranına göre daha az. Sağlık durumundan memnun olanlarda en az oran da ev kadınlarına ve çalışmayan kadınlara ait.