Oxford Sözlüğü, 37.000’den fazla kişinin oy kullandığı bir halk oylamasının ardından, 2024 Yılının Oxford Kelimesi’nin “brain rot” olduğunu duyurdu. Sözcük, “özellikle önemsiz veya zorlayıcı olmadığı düşünülen materyallerin aşırı tüketiminin bir sonucu olarak görülen, bir kişinin zihinsel ya da entelektüel durumunun bozulması” olarak tanımlanıyor. Ayrıca, bu tür bozulmaya yol açabilecek şeyler de bu tanıma dahil.
Oxford’un yaptığı açıklama şöyle;
Dil uzmanlarımız, geçen yıla damgasını vuran ruh halleri ve tartışmaları yansıtmak için altı kelimelik bir kısa liste hazırladı. İki haftalık bir halk oylaması ve geniş çaplı tartışmaların ardından, uzmanlarımız kamuoyunun geri bildirimlerini, oylama sonuçlarını ve dil verilerimizi göz önünde bulundurarak 2024 yılı için “brain rot”u kesin Yılın Kelimesi olarak ilan etti.
Neden “Brain Rot”?
“Brain rot” şu şekilde tanımlanır: “Bir kişinin zihinsel ya da entelektüel durumunun bozulması, özellikle de önemsiz veya zorlayıcı olmayan materyallerin (şimdi özellikle çevrimiçi içerikler) aşırı tüketiminin bir sonucu olarak görülen bozulma. Ayrıca: bu tür bir bozulmaya yol açabileceği düşünülen bir şey.”
Uzmanlarımız, bu yıl “brain rot”un özellikle sosyal medyada düşük kaliteli çevrimiçi içeriklerin aşırı tüketiminin etkilerine dair endişeleri ifade etmek için öne çıktığını fark etti. Terimin kullanım sıklığı, 2023 ile 2024 arasında %230 oranında arttı.
“Brain rot” teriminin ilk kaydedilen kullanımı, Henry David Thoreau’nun 1854’te yayımlanan Walden adlı kitabında bulundu. Thoreau, doğal dünyada basit bir yaşam tarzı sürme deneyimlerini anlattığı bu eserinde, toplumun karmaşık fikirleri değersizleştirme ve çok anlamlı yorumlanabilecek fikirleri basit olanlara tercih etme eğilimini eleştirir. Thoreau bu durumu genel bir zihinsel ve entelektüel çabanın düşüşünün bir göstergesi olarak görür ve şu soruyu sorar: “İngiltere patates çürümesini tedavi etmeye çalışırken, neden çok daha geniş ve ölümcül bir şekilde yayılan beyin çürümesini tedavi etmeye çalışmasın?”
Sosyal Medyada Aşırı İçerik Tüketiminin Olumsuz Etkileri
Bu terim, özellikle son 12 ayda dijital çağda yeni bir anlam kazanmıştır. İlk olarak TikTok gibi sosyal medya platformlarında Gen Z ve Gen Alpha toplulukları arasında popülerlik kazanan “brain rot”, şimdi ana akım gazetecilikte daha geniş bir kullanım alanı buluyor. Bu terim, özellikle sosyal medyada aşırı içerik tüketiminin olumsuz etkilerine dair artan toplumsal endişelerle ilişkilendiriliyor.
2024 yılında “brain rot”, hem bu durumun nedeni hem de sonucu olarak tanımlanır. Terim, sosyal medya ve internette bulunan düşük kaliteli, düşük değerli içerikleri ifade ettiği gibi, bu tür içeriklerin bireyler ya da toplum üzerinde yaratabileceği olumsuz etkileri de tanımlar.
Ayrıca, çevrimiçi kültürle ilgili olarak daha spesifik ve tutarlı bir şekilde kullanılmaktadır. Genellikle mizahi veya kendini küçümseyen bir şekilde çevrimiçi topluluklar tarafından kullanılan bu terim, belirli içerik türleriyle güçlü bir şekilde ilişkilendirilmiştir. Bunlar arasında Alexey Gerasimov’un viral Skibidi Toilet video serisi ve Ohio eyaletindeki garip olayları referans alan kullanıcıların oluşturduğu “sadece Ohio’da olur” (only in Ohio) memleri yer alır. Bu içerik, çevrimiçi viral kültürden kaynaklanan kelimelerin çevrimdışı dünyaya yayılmasını yansıtan, ortaya çıkan bir “beyin çürümesi dili” yaratmıştır.
Bu yıl ayrıca, bu tür içeriklerin aşırı tüketiminin özellikle çocuklar ve gençler üzerindeki zihinsel sağlık üzerindeki potansiyel olumsuz etkileri hakkında daha ciddi bir tartışma ortaya çıktı. Yılın başlarında ABD’de bir ruh sağlığı merkezi, “brain rot”u tanımlamak ve bunu önlemek için çevrimiçi tavsiyeler yayınladı.
Dilin ve Toplumun Yansıması
Bu yılki seçim süreci ve 2024 kazananı hakkında konuşan Oxford Dilleri Başkanı Casper Grathwohl, şunları söyledi:
“Dünya çapında dil meraklılarının katılımını görmek ve Yılın Oxford Kelimesi 2024’ü seçmemize yardımcı olmaları son derece içgörü vericiydi ve derinden etkileyiciydi.
“Geçmiş on yılların Oxford Kelimesi’ne baktığınızda, sanal yaşamlarımızın nasıl geliştiğine, internet kültürünün kim olduğumuzun ve ne konuştuğumuzun bu kadar büyük bir parçası haline gelmesine toplumun giderek artan ilgisini görebilirsiniz. Geçen yılın kazanan kelimesi ‘rizz’, dilin giderek çevrimiçi topluluklar içinde nasıl şekillendiğinin ilginç bir örneğiydi. ‘Brain rot’, sanal hayatın algılanan tehlikelerinden birini ve boş zamanlarımızı nasıl kullandığımızı ifade ediyor. Bu terimin bu yılki seçimimiz olarak bu kadar çok kişi tarafından benimsenmesi şaşırtıcı değil.
“‘Brain rot’ teriminin, dijital içeriğin kullanımını ve yaratılmasını sağlayan topluluklar tarafından, özellikle Gen Z ve Gen Alpha tarafından benimsenmesini büyüleyici buluyorum. Bu topluluklar, ‘brain rot’a neden olduğu söylenen sosyal medya kanalları aracılığıyla bu ifadeyi yaygınlaştırdı. Bu, genç nesillerin miras aldıkları sosyal medyanın zararlı etkileri konusunda biraz şakacı bir şekilde kendi kendilerinin farkında olduklarını gösteriyor.”