Gülseren Onanç
Biz Türkiye’de İstanbul Sözleşmesi’ni savunma çabası içindeyken, 30 Haziran – 2 Temmuz tarihleri arasında Paris’te BM Kadın Birimi tarafından Nesiller Boyu Eşitlik Forumu düzenlendi. Dünyanın dört bir yanından hükümet temsilcileri, feminist liderler, gençler ve değişim yaratanlar bir araya geldi. Forum, toplumsal cinsiyet eşitliğini ve kadın haklarını ilerletmek üzere büyük yatırımları, politikaları ve programları teşvik etmenin yanında genç nesillerin de bu sürecin içine alması açısından çok önemliydi.
1995 Pekin Dünya Kadın Konferansı’ndan sonraki en geniş katılımlı konferans olan Nesiller Boyu Eşitlik Forumu’nda hükümetler cinsiyet eşitliğini sağlamak için büyük taahhütlerde bulundu. Forumun sonunda aralarında Bill ve Melinda Gates Vakfı ile Dünya Bankası gibi kuruluşların da olduğu kurumlar cinsiyet eşitliğini sağlamak üzere en az 40 milyar dolar yatırım sözü verdi.
Birleşmiş Milletler’in başını çektiği bu eşitlik mücadelesi aynı zamanda dünyada yükselen aşırı sağ muhafazakar siyasete karşı da veriliyor. Birleşmiş Milletler Kadına Yönelik Şiddet Eski Özel Raportörü, sosyolog Prof. Dr. Yakın Ertürk, Cumhuriyet’ten İpek Özbey’e verdiği söyleşide, “Kadın 1990’lı yıllarda ivme kazandı, BM küresel konferanslarının da etkisiyle cinsiyet eşitliği normları dünyanın dört bir yanında siyasi gündem oluşturdu. Kadına yönelik şiddet olgusu ilk kez uluslararası metinlere bir insan hakkı ihlali olarak girdi. Bütün bu ilerlemeci gelişmeler gerici tepkileri de beraberinde getirdi. 1995’de Pekin’de toplanan dördüncü kadın konferansında Vatikan ve İslamcı devletlerin oluşturduğu aşırı sağ koalisyonun muhalefetine rağmen, kadın haklarına dair kapsamlı ve ilerici içeriğe sahip Pekin Eylem Platformu kabul edildi. Ancak, ilerleyen yıllarda, özellikle 2000 sonrasında, bu sağ koalisyon, gerek bazı ülkelerde devlet erkini ele geçirerek, gerekse diğer bazı ülkelerde muhalif siyasi oluşumlar olarak kadın hakları karşısında güçlü bir cephe oluşturdu” diyerek sağ muhafazakar siyasetin yükselişini özetliyor.
Forum’a Türkiye’den iklim, kadın ve LGBTİ+ hakları aktivisti 3 kadın davet edildi. Forum’a katılan SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği’nin Kadın SES’i Elçisi olan Yasemin Öz ve İlayda Eskitaşçıoğlu ile Forum sonrası konuştuk.
Yasemin Öz, “Türkiye ve pek çok muhafazakar ülkede, kadın hakları ve LGBTİ+ hakları konusunda sürekli bir geriye gidiş var. Forum’da İstanbul Sözleşmesi’nin konu başlıklarından biri olması, hem de açılış seremonisi gibi, en üst düzeyde temsilin olduğu bir yerde işlenmesi bu konuya verdikleri değerin diplomatik bir ifadesi. Üstelik, Forum’a Türkiye’den resmi bir yetkili değil, bir aktivist davet edildi. Bu Forum’un aktivistleri, kadın ve LGBTİ+ haklarını desteklediklerini anlatıyor. Bu da Türkiye Hükümetine uluslararası bir diplomatik mesajdır” diyor.
Forumun temel amaçlarından biri genç nesillerin eşitlik mücadelesine katılımını sağlamak. Pekin+25 Küresel Gençlik Görev Gücü üyesi olan İlayda Eskitaşcıoğlu ile röportajı SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu’nun 3 liseli genç stajyeri yaptı. Röportajda İlayda, “Z jenerasyonunun feminist mücadeleyi sahiplenmesi gerektiğine inanıyorum, siz de öyle yapıyorsunuz” dedi.
Açı Lisesi öğrencilerinden Ayşe Demirören, Defne Paker, Lal Yücel bir ay boyunca bizimle birlikte olacak. SES takımı olarak nesiller boyu eşitlik mücadelemizde Z kuşağı ile dayanışma geliştirmek istiyoruz. Henüz 15–16 yaşında olan bu 3 duyarlı genç kadın ile karşılıklı öğrenmeyi amaçlıyoruz. Türkiye’de feminist kadın hareketinin geniş kitlelere ulaşması gerektiğini ve bunun için mahallelerimizden çıkıp farklı yaş, sınıf ve coğrafyalar ile iletişime geçmemiz gerektiğine inanıyoruz. Bizim neslimizin ağır bir yük bırakacağı Z kuşağı ile dayanışmayı çok önemsiyoruz.
Deloitte’un, Türkiye’yi de kapsayan “2021 Y ve Z Kuşağı Araştırması”nda Z kuşağının dünyada %46 Türkiye’de %65 i kendini çoğu zamana stresli hissediyor. En büyük endişelerinden birincisi “işsizlik” ikinci ise “cinsel taciz.”
Z kuşağının bu endişelerinden kurtulmaları için eşitlik mücadelesinin yollarını keşfetmeleri ve bu yönde mücadele yöntemleri geliştirmeleri önemli. Bu yönde Türkiye’den ve dünyadan ilham alacakları milyonlarca genç kadın var. Bu hafta üç kadın gündemdeydi; Merve Akpınar, Gülsüm Kav ve Simone Biles.
Merve Akpınar Şanlıurfa Konuklu İmam Hatip Ortaokulu öğrencisi, 13 yaşında hentbol oyuncusu. Onu “Sen kızsın, şort giyemezsin, erkeklerin yanında oynayamazsın diyerek” dışladılar. Ama o ‘Hayır, ben neden oynamayayım’ dedi ve kendine bir söz verdi. ‘Köyümdeki kız çocuklarının kaderini değiştireceğim’. Merve “Hem kendi mesleğimi yapacağım hem de spora devam edeceğim ki onların o ön yargılarını yıkayım” diyor.
İngiliz Guardian gazetesi Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun Türkiye’deki kadına yönelik şiddet ile mücadeleyi gündeme taşıdı ve Gülsüm Kav ile yapılan röportajı yayınladı. Kadın SES’i elçisi olan Gülsüm Kav, “AK Parti’ye oy veren başörtülü kadınlar da, Üniversiteli genç LGBTİ+ aktivistleri de birlikte kadını yaşatmak üzere mücadele ediyor. Tarih bizim yanımızda” diyor.
Diğer ilham veren kadın, tüm zamanların tartışmasız en iyi jimnastikçisi Amerikalı Simone Biles. Bu güne kadar kadın sporculara dayatılan düzene direniyor. Sosyal medyada erkek arkadaşlarını, mayolarını ve pizza yerken fotoğraflarını paylaşarak kadın jimnastikçilere dayatılan her şeyin tersini yapıyor ve kendinden genç jimnastikçi kadınlara destek oluyor.
Son olarak Nesiller Boyu Eşitlik Forumu’na Türkiye’den ilk yerel yönetim olarak kurumsal taahhüt veren İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu’nu tebrik ediyoruz. Ayrıca Forum’un Teknoloji, İnovasyon eylem koalisyonunda yer alan Koç Holding’e bu alanda cinsiyet uçurumunu kapatmak üzere yapmayı planladıklarından dolayı teşekkür ediyoruz.
Dünyada yükselen sağ muhafazakar siyasete karşı Birleşmiş Milletler öncülüğünde, aktivistler, feministler, gençler kurumlarımızı da etkileyerek Nesiller Boyu Eşitlik Mücadelesi vereceğiz ve tabii ki kazanacağız.