Atölye BİA programı kapsamında 11 Aralık’ta düzenlenen ‘Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Atölyesi’ KaosGL editörü Yıldız Tar, Prof. Dr. Sevda Alankuş ve bianet kadın-LGBTİ+ haberleri editörü Evrim Kepenek eğitmenliğinde gerçekleşti.
Atölye BİA programı kapsamında 11 Aralık’ta Toplumsal Cinsiyet Odaklı Habercilik Atölyesi’nde, “Toplumsal cinsiyet nedir?”, “Toplumsal cinsiyet odaklı habercilik nedir?”, “bianet toplumsal cinsiyet odaklı haberciliği nasıl yapıyor?, “LGBTİ+ odaklı habercilik nedir, nasıl yapılır?” üzerine konuşuldu.
‘Sistematik’ erkek şiddeti
İlk oturumda sunum yapan Prof. Dr. Sevda Alankuş, neden toplumsal cinsiyet odaklı habercilik yapılması gerektiğini şöyle açıkladı:
“Haberlerin içeriğine baktığınız zaman, hikaye/haber anlatısının bir iktidar kurma biçimi olduğunu ve toplumsal güç ilişkilerinin nasıl yeniden kurulduğunu göreceksiniz. Haberin içeriği, haberin yazılması, yeni medyanın yeni bir haber dili getirip getirmediğine tekrar tekrar bakılması gerekir.”
Kadına yönelik erkek şiddetinin sistematik ve bazen devlet destekli olduğunu söyleyen Alankuş, kadın düşmanlığı üzerinden kurulan bir erkeklik ideolojisi olduğunu, işte bu yüzden toplumsal cinsiyet odaklı haberciliğin yapılması gerektiğini vurguladı ve şöyle devam etti:
“Medyanın, kadına yönelik şiddeti yeniden üreten ve diğerlerine örnek olan bir tavrı var. Kadına yönelik yapılan haberleri nasıl yapıyorsa bunu aslında diğer dezavantajlı gruplara karşı da yapıyor. Kadına yönelik bu haber dili, bütün ‘öteki’lere yönelik bir haber dilinin temelini oluşturuyor. Haber dilinde karşılaştığımız ayrımcılık herkese karşı kullanılan ve yeniden işlenen bir şey oluyor.”
Bilinç oluşturmak
“Her habercisinin toplumsal cinsiyet odaklı habercilik yaparak bir bilinç oluşturması gerekiyor, medya kendini klişelere bıraktığında hak ihlali çok kolaylıkla yapılıyor. Ancak haberler yeniden hak ihlaline neden olmamalı” diyen Alankuş, yeni bir haberciliğe ihtiyaç duyulduğunu söyledi.
Alankuş, bunun nasıl yapılacağını da şöyle sıraladı:
- “Editoryel değerler yeniden tanımlanmalı. Haberin kesinliğine ve haberin doğrulatılmasına dikkat edilmeli. Objektiflik ve nesnellik sağlanmalı. Her iki tarafın görüşü alınmalı. Bunu yaparsanız haberde dengeliliği de sağlamış olursunuz.
- “Habercilik, alternatif bir politik ve etik tercihle yapılmalı.
- “5N1K kuralı olabildiğine çok soruya özellikle de neden sorusuna cevap verecek şekilde kurulmalı. Haber sonuç değil süreç odaklı kurulmalı.
- “Dil seksist, ayrımcı ırkçı, nefret söylemi içeren çatışmayı teşvik eden niteliğinden arındırılmalı.”
- “Mevcut olandan farklı bir haber değeri tanımı, kaynak kullanımı, yazımı ve etik gerektiren gazetecilik yapılmalıdır” diyen Alankuş, toplumsal cinsiyet odaklı haberciliğin alternatif bir politik ve etik tercihle yapılması gerektiğini söyledi.
Alankuş’un ardından bianet kadın-LGBTİ+ haberleri editörü Evrim Kepenek, bianet’in toplumsal cinsiyet odaklı haberciliği nasıl yaptığını anlattı.
Kim için ve neden?
Toplumsal cinsiyet odaklı haberciliğe başlamadan önce, haberi seçmek ve hangi taraftayız buna karar vermek gerektiğini söyleyen Kepenek, “Haberi kim için ve neden yapıyorum?” sorusunun çok önemli olduğunu vurgulayarak bir haberin olmazsa olmazlarını şöyle sıraladı:
- Uzman görüşleri
- Temsiliyet oranları
- Sarsıcı ve tık derdinde olmamak
- Bilgi verici olması
- Taraflarla iletişime geçin
- Haberi tüm boyutlarıyla ele alın
- Bir iddianame varsa ona ulaşın
- Duruşma takibiyse eğer duruşmaya vakıf olun
- Haberi istatistiksel verilerle güçlendirin
Haberlerde fotoğraf kullanımını da anlatan Kepenek, dikkat edilmesi gerekenleri anlattı:
- Kadın çocuk yüzü göstermeyin.
- Fotoğraf konu ile bağlantılı olsun.
- Kadın fotoğrafı üzerinden başka mesaj vermeyin.
- LGBTİ+ların yüzünü göstermeyin.
- Fotoğraflarla mağdur profili çizmeyin.
Kepenek’in ardından KaosGL editörü Yıldız Tar, LGBTİ+ odaklı haberciliği anlattı.
LGBTİ+ odaklı haberde “çerçeve”nin önemi
Yıldız Tar, sunumunda LGBTİ+’lerin medyadaki temsilini ve medyanın geçmişten günümüze nasıl dönüştüğünü anlattı.
“2000’lerde Kaos GL’nin var olmasıyla birlikte habercilikte artık değişiklik görmeye başladık diyebiliriz. LGBTİ+ haberleri yapan, haberi yaparken de değerlere saygı duyan birkaç mecra var sadece. Bunun dışında aslında medyada hala nefret iklimi devam ediyor” diyen Tar, LGBTİ+ odaklı habercilik yaparken dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsetti.
Tar, “En önemli mesele, LGBTİ+ odaklı bir haberi hangi çerçeveye oturttuğunuzdur; yaklaşımlar, dili çok iyi olsa bile haberin bir bütünlüğü olmaz. LGBTİ+ terminolojisini kullansanız bile, haber nefret suçlarına yönelebilir” dedi.
Kaynak: Bianet