Asmin Ayçe İdil Kaya, Susma24’te yayınlanan yazısında, SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu ve podcast programı kapsamında üretilen içeriklerin sosyal medyada algoritmik sansür ve gölgelemeye maruz kaldığını anlattı.
Asmin Ayçe İdil Kaya
SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu web sitelerinde kadına ve toplumsal cinsiyet eşitliğine dair konuları gündemine taşırken hem de bu konuları her hafta bir bültene dönüştürerek takipçileri için haftanın gündemini derliyor. Aynı zamanda da her hafta Yükselt SES’ini podcast programıyla bu gündemleri podcastleştirerek, podcast dinleyicilerine de feminist bir perspektiften gündemi yorumluyor. Ele aldıkları konulardan biri de sosyal medyadaki algoritmik sansür ve gölgeleme. Ancak bu konuyu eleştirdikleri içerikler dahi sansürleniyor. Örneğin TikTok algoritmik sansürden bahsettikleri içeriği yayından kaldırdı. Gelin öncelikle bu algoritmik sansür ve gölgeleme neymiş bakalım, ardından SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu’nun yaşadığı algoritmik sansür durumlarını inceleyelim.
Algoritmik sansür ya da gölgeleme nedir?
Öncelikle algoritmik sansürden kastımızın ne olduğunu açıklayayım. SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu ile geçen haftalardaki podcast bölümümüzde de değindik bu konuya. Sosyal medyada gördüğümüz algoritmik sansür, teknoloji firmalarının belli konu veya durumlarda taraf olarak o konuyla ilgili içeriklerin yayılmasını önlemesi olarak tanımlanabilir. Bu büyük teknoloji firmaları bilerek alınan kararlarla (bu kararlar politik, ekonomik veya başka sebeplerle olabilir) bu içerikleri yayınlanması ardından kaldırabiliyor. Burada da size direkt olarak şu sebepten kaldırıyoruz demiyor, ancak topluluk kurallarını ihlal ettiğini söyleyerek yüzlerce sayfalık topluluk kuralları sözleşmesini önünüze koyuyor.
Bir diğer algoritmik engelleme durumu olan gölgeleme ise içeriklerin bilerek öne çıkarılmaması olarak tanımlanabilir. Bunu anlamak için belli konulardaki içeriklerimizin diğerlerine göre gözle görülür farkla izlenme almadığını gözlemleyerek anlayabiliriz. Örneğin normalde en az 500 izlenme alan içerik skalanız bir anda 1 ya da 2 kişiye düşüyorsa burada bir gölgeleme olduğunu söyleyebiliriz. İçeriğinizin sadece bir kişinin ana sayfasına düşmesi durumu da açıkça platformun içeriğinizi öne çıkarmadığını ortaya koyuyor.
SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu algoritmik sansür veya gölgeleme ile ne zaman karşılaştı?
Platformun içeriklerini sürekli ve düzenli olarak sansürleyen mecra şu an TikTok. Ya da algoritmik sansürü ve gölgelemeyi fark edebildiğimiz platform diyebiliriz. TikTok çok yeni girdiğimiz bir platform ama çok da iyi anlaştığımızı söyleyemeyiz. Çünkü platforma girdiğimizden beri, içeriklerimiz popüler konularda ve etliye sütlüye dokunmayan konular olduğunda platformun takipçi sayısıyla orantılı olarak normal veya normalin üstünde izleme alabiliyor. Ancak konu politik ve özellikle sistemi eleştiren bir yerden olduğunda sansürleme ve gölgelemeyle karşılaşıyoruz.
Hangi içeriklerimizin direk yayından kaldırıldığını söyleyebiliriz;
İlk olarak platformun TikTok’ta Akbelen ile ilgili paylaştığı bir protesto videosu yayından kaldırıldı. Ancak itiraz etmemiz sonucunda içeriği tekrar yayına alabildik ve konu Türkiye’de oldukça gündem olduğu için de izlenmesi de normal oranda seyretti.
İkinci olarak ise İran’daki Mahsa Amini protestolarını konu alan ve Mahsa Amini’nin ölüm yıl dönümünde yayınladığımız anma içeriğimizi TikTok yayından kaldırıldı. İçerikte, İran’dan bir kadınla röportaj yaparak bugün oradaki durumun nasıl olduğunu konuşmuştuk. Kullanılan görüntüler sadece protesto görüntüleriydi ve şiddet veya tetikleyici anlar içeren bir görüntü kesinlikle bulunmuyordu içerikte. Zaten bu konuda SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu çok hassas. Fakat içeriğin geri alınması için itiraz etmemiz ardından içeriği “hassas görüntü” statüsüyle yayına aldılar ve izlenmesi de buna bağlı olarak çok düşük kaldı.
TikTok’ta platformun diğer yayından kaldırılan içerik ise İsrail’in Gazze’deki hastaneyi bombalamasının ardından konuyla ilgili çıkarılan podcastin videosuydu. Videonun içeriği yaşanan bombalamanın sonrasındaki vahameti ve Gazze’deki son durumu anlatıyordu. Videoyu Instagram’da yayınladık ve bir sorunla karşılaşmadık ama TikTok, videoyu paylaşır paylaşmaz kaldırdı. İtiraz ettiğimizde de geri dönüş alamadık, yani video yayından tamamen kaldırıldı. Gazze’de yaşanan savaşın sosyal medya platformlarında algoritmik sansür ve gölgelemeye uğradığını başka örneklerden de duyduk, Uluslararası Af Örgütü de bu konuyla ilgili bir inceleme paylaştı. Paylaştıkları raporda şöyle diyorlar: “Filistinliler ve Filistin haklarını savunanlar tarafından paylaşılan içeriklerin, sosyal medya platformları tarafından potansiyel olarak ayrımcı içerik denetimine tabi tutulduğuna dair endişe verici bildirimler bulunmaktadır”. Biz de açıkça bu sansüre maruz kaldık, çünkü Filistin halkının yanında olduğumuzu, savaşın durması gerektiğini anlatan bir içeriğimiz TikTok tarafından yayından kaldırıldı.
Yazının devamına buradan ulaşabilirsiniz.